1. Przepisy: - art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 września 1991 r. o zmianie ustawy budżetowej na 1991 r. oraz zasadach wykonania budżetu państwa w 1991 r. /Dz.U. Nr 86 poz. 391/, w części uchylającej art. 29 ustawy budżetowej na rok 1991 z dnia 23 lutego 1991 r.,
- art. 1 ust. 1, art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 1 i art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o wynagrodzeniach w sferze budżetowej w 1991 r. /Dz.U. nr 87 poz. 396/, w zakresie odnoszącym się do czasu przed dniem wejścia ich w życie są niezgodne z art. 1, art. 3 ust. 1 i art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; 2. Wymienione wyżej w pkt 1 przepisy powołanych tam ustaw w zakresie odnoszącym się do czasu po wejściu ich w życie są niezgodne z art. 1 i art. 3 ust. 1 Konstytucji RP z powodu nieustanowienia odpowiedniego vacatio legis: 3. Wymienione wyżej w pkt 1 przepisy powołanych tam ustaw nie są niezgodne z art. 67 ust. 2 i art. 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
1. Z punktu widzenia podniesionych przez obu Wnioskodawców zarzutów znaczenie dla oceny konstytucyjności ustaw z dnia 26 i 28 września 1991 r. ma przede wszystkim sposób ich oddziaływania na zastany stan prawny. Przyjmując za punkt odniesienia datę ogłoszenia tych ustaw, stanowiącą zarazem datę ich wejścia w życie /dla ustawy z dnia 26 września 1991 r. - jest to data 1 października 1991 r., zaś dla ustawy z dnia 28 września 1991 r. - jest to data 4 października 1991 r./ w obydwu wypadkach mamy do czynienia z działaniem: po części z mocą wsteczną, po części z działaniem bez okresu dostosowawczego /vacatio legis/. Z mocą wsteczną: indeksacja wynagrodzeń za II kwartał 1991 r. zastąpiona została jednorazowym dodatkiem, z odroczonym terminem jego wypłaty na początek 1992 r., zniesiona została poczynając od 1 lipca 1991 r. do wejścia w życie wspomnianych ustaw, indeksacja wynagrodzeń w sferze budżetowej. Ustawy te naruszyły w konsekwencji zaistniałe już prawo do wynagrodzenia z zastosowaniem indeksacji, po części je modyfikując i odsuwając termin wypłaty przyznanego świadczenia zastępczego, po części znosząc to prawo. Bez okresu dostosowawczego /vacatio legis/: poczynając od wejścia w życie wspomnianych ustaw do 31 grudnia 1991 r. zniesiona została w całości indeksacja wynagrodzeń w sferze budżetowej. Ustawy te, bez okresu dostosowawczego, na zasadzie bezpośredniego działania, wkroczyły zatem w sferę praw nabytych przez pracowników sfery budżetowej, mianowicie w sferę prawa do wynagrodzenia z zastosowaniem indeksacji przysługującego za okresy przyszłe.
2. Ustosunkowując się do podniesionych przez wnioskodawców zarzutów naruszenia przez ustawy z dnia 26 i 28 września 1991 r. art. 1 Konstytucji RP, a ściślej zasady zaufania obywateli do państwa, której składnikami są - zasada niedziałania prawa wstecz oraz zasada ochrony praw nabytych, należy przypomnieć iż Trybunał Konstytucyjny miał już w przeszłości możliwość wyrazić swoje stanowisko co do istoty tych zasad, we wcześniejszych swoich orzeczeniach /por. U 1/86 - OTK 1986 poz. 2, K 1/88 - OTK 1988 poz. 6, K 3/88 i K 7/89 - OTK 1989 poz. 5 i 8, K 5/90, K 7/90, K 9/90 i K 12/90 - OTK 1990 poz. 4, 5, 6 i 7/.
W ocenie Trybunału zasada niedziałania prawa wstecz, chociaż niewypowiedziana expressis verbis w Konstytucji RP stanowi istotny składnik zasady zaufania obywateli do państwa, wywodzącej się z zasady demokratycznego państwa prawnego, proklamowanej przez art. 1 Konstytucji RP. Ustawa działa z mocą wsteczną, kiedy początek jej stosowania pod względem czasowym ustalony został na moment wcześniejszy, aniżeli ustawa stała się obowiązująca /została nie tylko uchwalona lecz także prawidłowo ogłoszona w organie publikacyjnym/. Jej treścią jest zakaz nadawania mocy wstecznej, zwłaszcza przepisom normującym prawa i obowiązki obywatela, jeżeli prowadzi to do pogorszenia ich sytuacji w stosunku do stanu poprzedniego. Uznając tę zasadę za podstawę porządku prawnego, Trybunał Konstytucyjny nie wyklucza wszak dopuszczalności odstąpienia od tej zasady w szczególnych okolicznościach, gdy przemawia za tym inna zasada prawno-konstytucyjna, np.sprawiedliwości społecznej.