Art. 36 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy budżetowej na rok 1993 z dnia 12 lutego 1993 r. /Dz.U. nr 14 poz. 64 ze zm./ są niezgodne z art. 1 i art. 3 ust. 2 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 84 poz. 426/, ponieważ naruszają konstytucyjny tryb dojścia do skutku ustawy budżetowej /art. 21 ust. 1 cyt. Ustawy Konstytucyjnej/ przez włączenie ich do projektu ustawy budżetowej i uchwalenie w tej ustawie, a także naruszają zasadę zaufania obywateli do państwa stanowiącą wiodącą podstawę stosunku ubezpieczeniowego.
Prawo budżetowe w art. 34 określa w sposób wyczerpujący, a nie przykładowy, przedmiot ustawy budżetowej. W żadnym punkcie tego przepisu, ani w żadnym innym miejscu ustawy Prawo budżetowe nie można znaleźć uzasadnienia do zamieszczania w ustawie budżetowej przepisu nowelizującego inne ustawy.
Wynika to także z charakteru prawnego budżetu, który wprawdzie jest uchwalony w formie ustawy zwanej ustawą budżetową /art. 2 ust. 2 prawa budżetowego/, lecz w swej istocie jest jedynie rocznym planem finansowym obejmującym dochody i wydatki państwa /art. 2 ust. 1 prawa budżetowego/. Skoro budżet uchwalony w formie ustawy budżetowej ma charakter planu finansowego państwa, nie powinien zawierać norm prawnych określających prawa osób trzecich.
Nawiązuje do tego art. 13 ust. 1 ustawy Prawo budżetowe, który stanowi, że zamieszczenie w budżecie państwa dochodów z określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń bądź zobowiązań prawnych państwa wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec państwa.
Ponadto Trybunał Konstytucyjny stanął na stanowisku, że przewidzianego w Małej Konstytucji specjalnego trybu uchwalania ustaw budżetowych nie można stosować do uchwalania lub nowelizowania innych ustaw, w tym także ustaw regulujących wysokość rent i emerytur.
Tryby uchwalania ustaw budżetowych i innych ustaw są bowiem różne.
Biorąc powyższe pod uwagę Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że projekt ustawy budżetowej na rok 1993 r. w części zawierającej zakwestionowane przepisy nowelizujące ustawowe zasady określania emerytur i rent był niezgodny z ustawą o prawie budżetowym i tym samym niezgodny z art. 21 ust. 1 Małej Konstytucji.
W tej sytuacji uchwalenie przez Sejm ustawy budżetowej na rok 1993 w zakresie, w jakim opiera się ona na niezgodnym z Małą Konstytucją projekcie rządowym - stanowi naruszenie konstytucyjnego trybu dochodzenia do skutku ustawy budżetowej /art. 21 ust. 1 Małej Konstytucji/. Dotyczy to art. 36 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy budżetowej na 1993 r.
Zasady demokratycznego państwa prawnego, które wynikają z art. 1 przepisów konstytucyjnych, a zwłaszcza nałożenie w art. 3 ust. 2 tych przepisów obowiązku działania wszystkich organów państwa na podstawie przepisów prawa - nie pozwalały na umieszczenie zakwestionowanych przepisów w projekcie ustawy budżetowej na 1993 r., a następnie na ich uchwalenie w ustawie budżetowej.
Powyższe wywody stanowią główne motywy rozstrzygnięcia przedstawionego w sentencji orzeczenia.
Niezależnie jednak od tego, TK stwierdził, że istnieją jeszcze dodatkowe przesłanki wywołujące uzasadnione wątpliwości co do konstytucyjności zakwestionowanych przepisów.
W szczególności chodzi tu o ograniczenie praw słusznie nabytych przez emerytów i rencistów.
Zgodnie z zasadami określonymi przez ustawę z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz.U. nr 104 poz. 450 ze zm./ oraz przez ustawę z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin /Dz.U. 1983 nr 13 poz. 68 ze zm./ tzw. kwotą bazową dla obliczania rent i emerytur miała być kwota odpowiadająca 100 procent odpowiednio obliczonego przeciętnego wynagrodzenia.
Tymczasem zakwestionowane przepisy ustawy budżetowej wprowadziły na rok 1993 inne mniej korzystne dla zainteresowanych zasady określania wysokości emerytur i rent.
Przepisy te stanowią, że w 1993 r. ustalenie wysokości emerytury i renty następuje przez jej obliczenie od kwoty równej 91 procent przeciętnego wynagrodzenia według szczegółowo określonej metody.
Zastrzeżenie wywołuje ponadto brak stosownej vacatio legis dla przepisów regulujących wysokość emerytur i rent. Wprawdzie zakwestionowane przepisy ustawy budżetowej na 1993 r. nie naruszają niedziałania prawa wstecz, bowiem weszły w życie z dniem ich ogłoszenia, lecz brak dla nich jakiegokolwiek okresu przejściowego.
Vacatio legis pożądana dla wszystkich przepisów prawa, jest szczególnie potrzebna w przypadku zmiany przepisów emerytalno-rentowych.
Chodzi bowiem o osoby, których zdolność adaptacyjna do nowych warunków jest, z powodów naturalnych, szczególnie utrudniona. Lekceważenie tych spraw rodzi zastrzeżenia z punktu widzenia zasady zaufania obywatela do państwa wynikającej z art. 1 przepisów konstytucyjnych.