1. Art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /t.j. Dz.U. 1991 nr 30 poz. 127; zm. Dz.U. 1991 nr 103 poz. 446; nr 107 poz. 464/ jest niezgodny z art. 1, art. 3 ust. 1 i art. 56 ust. 1 i 3 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy Ustawą Konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 84 poz. 426/; 2. Art. 43 ust. 1 ustawy wymienionej w pkt 1 orzeczenia jest zgodny z art. 1 przepisu konstytucyjnego pozostawionego w mocy Ustawą Konstytucyjną powołaną w pkt 1 orzeczenia.
1. Forma "oświadczenia" przyjęta w art. 43 ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, jakkolwiek pretenduje do "oświadczenia woli" z umów cywilnoprawnych, to zadania tego nie spełnia. Stanowi bowiem nadal władczą dokładnie niedookreśloną przez ustawę wypowiedź organu administracji państwowej lub organu gminy podczas gdy umowa powstaje z woli stron i jest wynikiem ich rokowań. W istocie nie wiadomo, co przez ten termin należy rozumieć, i co on wyraża w stosunku umownym. Nadal, bowiem, gdy idzie o ustalenie cen gruntu, będące podstawą do ustalania opłat, ma ono raczej pewien charakter władczy, w każdym razie nie ma tu równości stron. Jedna ze stron określa wysokość ceny gruntu, a następnie ustala wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste, jak to przewiduje par. 22 ust. 1 powołanego rozporządzenia z dnia 16 lipca 1991 r. Nie przewiduje się tu możliwości negocjowania ceny gruntu, a następnie opłaty.
Ustalenie aktualnej ceny nieruchomości i w konsekwencji tego wysokości opłaty następuje w trybie administracyjnym. Organ administracji lub gminy ustala bowiem i zmienia cennik, stosuje ulgi lub podwyżki i może oznaczać termin płatności, przy jednoczesnym przyjęciu w ustawie o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości po jej nowelizacji w 1990 r., iż nie następuje to w formie decyzji administracyjnej, która to forma została zachowana jedynie w odniesieniu do aktualizacji cen gruntów przekazywanych w zarząd /art. 43 ust. 3/. Znowelizowana ustawa nie określiła wymogów formalnych do zakresu i treści "oświadczenia" oraz nie ograniczyła dopuszczalnego maksymalnego poziomu cen przyjmowanych jako wynikających ze zmiany wartości gruntów w stosunku do ich poziomu, określonego w cywilnoprawnych umowach zawartych z użytkownikami wieczystymi w poprzednim okresie. Wprawdzie pewne ograniczenie zostało wprowadzone w par. 22 ust. 2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lipca 1991 r., lecz brak odpowiednich zasad postępowania może prowadzić do naruszeń praw użytkowników wieczystych przy aktualizacji cen gruntów i opłat z tytułu użytkowania wieczystego gruntów. Praktyka organów samorządowych, faktycznie doprowadziła do powstania wielu nieprawidłowości. Mimo niejasnej prawnie w omawianym kontekście przepisów przepisów formy "oświadczenia" zawartej w art. 43 ust. 2 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości w praktyce w razie nie uiszczenia opłat poprzez użytkownika wieczystego egzekucje należności prowadzi się na podstawie "oświadczeń" traktowanych jako tytuł wykonawczy.
Przystępując do oceny zakwestionowanego przepisu art. 43 ust. 1 i 2 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości w świetle zasad Konstytucji RP Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że właściwym punktem odniesienia do tej oceny jest art. 1 i art. 3 ust. 1 oraz art. 56 ust. 1 i 3 Konstytucji, przepisów pozostawionych w mocy Ustawą Konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą a wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym /Dz.U. 1992 r. nr 84 poz. 426/. Konstytucja chroni różne dobra w tym dobra związane z interesem indywidualnym obywateli. Z zawartej w art. 1 Konstytucji ogólnej zasada państwa prawnego wynika m.in. zasada zaufania obywateli do państwa. Zasada ta wymaga, by nie stanowić norm prawnych, które nakazywałyby obciążenie obywateli jasnych, umożliwiających dochodzenie przez obywateli swoich praw. Takie wymogi wynikają też z art. 3 ust. 1 Konstytucji, a mianowicie rzetelne komunikowanie w tekstach prawnych, z jakim działaniem administracji obywatel ma do czynienia, aby mógł dochodzić ochrony swoich praw. Zakres i treść użytkowania wieczystego została zdeterminowana przez zawarte i zawierane umowy wobec czego przepisy kolejnej ustawy /tutaj z 1990 r./ nie mogą zmierzać do zmniejszenia praw użytkowania wieczystego. Tego celu nie spełnia kwestionowany art. 43 ust. 2 ustawy. Regulując kwestię wyceny gruntów a w konsekwencji i opłat za wieczyste użytkowanie w formie "oświadczenia" bez wyjaśnienia zasady tej regulacji przepis ten narusza podstawową zasadę państwa prawnego, to jest zaufania obywateli do państwa i jego prawa wyrażoną w art. 1 oraz zasadę właściwego rzetelnego jego stanowienia wyrażone w art. 3 ust. 1 Konstytucji RP, przepisu pozostawionego w mocy powołaną Ustawą Konstytucyjną.