Ustrój samorządu terytorialnego, w tym referendum gminne, Samorząd terytorialny
Tezy

Art. 82 i art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ są zgodne z art. 70 ust. 2 i 3 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 84 poz. 426 ze zm./.

Inne orzeczenia o symbolu:
626 Ustrój samorządu terytorialnego, w tym referendum gminne
Inne orzeczenia z hasłem:
Samorząd terytorialny
Inne orzeczenia sądu:
Trybunał Konstytucyjny
Uzasadnienie strona 1/5

Wyraźna zasada samodzielności gminy i ochrony sądowej tejże samodzielności /art. 44 ust. 2 Konstytucji w brzmieniu noweli z dnia 8 marca 1990 r./ nie została powtórzona, natomiast na poziomie ustawodawstwa zwykłego utrzymano ją w art. 2 ust. 3 ustawy o samorządzie terytorialnym. Nastąpiła zatem dekonstytucjonalizacja pewnego słownego wyrażenia zasady samodzielności gminy, co zdaniem TK nie odnosi się do samej zasady. Zasada ta bowiem daje się wyprowadzić również z obecnie obowiązujących przepisów Małej Konstytucji. TK stwierdza, że najogólniejszej przesłanki do sformułowania zasady samodzielności gminy dostarcza samo konstytucyjne pojęcie samorządu terytorialnego /art. 70 i art. 71 Małej Konstytucji oraz art. 5 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez Małą Konstytucję/.

Doktryna jest zgodna co do tego, iż istotą samorządu terytorialnego jest samodzielne wykonywanie powierzonych mu ustawowo zadań /zob.np. Agopszowicz: Zarys prawa samorządu terytorialnego, Katowice 1992, str. 9 i nast./.

Wyrażenie "samorząd terytorialny" jakim posługuje się ustawodawca konstytucyjny implikuje zatem, że chodzi o strukturę, której przysługuje przymiot samodzielności w stosunku do innych struktur władzy publicznej, a w szczególności - organów administracji rządowej.

Do tego samego wniosku prowadzi bardziej szczegółowa analiza przepisów art. 70 ust. 2 i 3 oraz art. 71 ust. 1 i 2 Małej Konstytucji.

W sferze prawa cywilnego samodzielność gminy jako osoby prawnej ponadto wiąże się immanentnie z jej uprawnieniami właścicielskimi i innymi prawami majątkowymi /art. 70 ust. 2 i 3/.

W sferze prawa publicznego należy wyprowadzić zasadę samodzielności gminy także i z postanowień, że jednostki samorządu terytorialnego wykonują przysługujące im zadania publiczne w imieniu własnym, co stanowi powtórzenie sformułowania z dawnego art. 44 ust. 1 Konstytucji i na własną odpowiedzialność, co jest sformułowaniem nowym /art. 71 ust. 2/.

Istotne ograniczenie samodzielności powodowałoby ograniczenie lub nawet zniesienie odpowiedzialności, która ma być - co zostało podkreślone w Małej Konstytucji - odpowiedzialnością własną jednostki samorządu terytorialnego.

Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego jako wartości chronionej i gwarantowanej konstytucyjnie nie wolno jednak absolutyzować, skoro samorząd terytorialny - w myśl art. 71 ust. 1 Małej Konstytucji - wykonuje zadania publiczne "w ramach ustaw".

W formie ustaw, ale też tylko ustaw, mogą być zatem stwarzane prawne ramy działalności samorządu terytorialnego polegającej na wykonywaniu zadań określonych jako "publiczne", ale - jak to już wyjaśnił TK w sprawie W 10/93 - charakter publiczny mają w zasadzie wszystkie zadania odniesione do właściwości samorządu.

Nie oznacza to, aby w powyższym zakresie ustawodawca mógł działać całkowicie dowolnie.

TK stwierdza bowiem, że także w obecnym stanie prawnym utrzymana jest konstytucyjna zasada samodzielności samorządu terytorialnego przy wykonywaniu jego zadań, która wiąże również organy państwa w zakresie władzy ustawodawczej. Samodzielność samorządu może być przez nie ograniczona w drodze ustawy, ale pod warunkiem, że owe ograniczenia znajdują uzasadnienie w konstytucyjnie określonych celach lub konstytucyjnie chronionych wartościach, których przedłożenie nad ochroną samodzielności samorządu terytorialnego zależy od oceny ustawodawcy.

Strona 1/5
Inne orzeczenia o symbolu:
626 Ustrój samorządu terytorialnego, w tym referendum gminne
Inne orzeczenia z hasłem:
Samorząd terytorialny
Inne orzeczenia sądu:
Trybunał Konstytucyjny