Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Sylwester Marciniak po rozpoznaniu w dniu 28 lipca 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia A. D. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 21 maja 2009 r., sygn. akt III SA/Gl 419/08 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi A. D. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 31 grudnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług postanawia: oddalić zażalenie
Postanowieniem z dnia 21 maja 2009 r., sygn. akt III SA/Gl 419/08, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach odmówił A. D. przyznania prawa pomocy w sprawie z jego skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 31 grudnia 2007 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług.
W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, iż niezaskarżonym przez stronę postanowieniem z dnia 10 października 2008 r. referendarz sądowy odmówił przyznania skarżącemu prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. W odpowiedzi na wezwanie z dnia 12 grudnia 2008 r. do uiszczenia wpisu od skargi skarżący złożył ponownie wniosek o przyznanie mu prawa pomocy, podnosząc, iż nie posiada środków, które mógłby przeznaczyć na wpis od skargi, zaś ze złożonego oświadczenia wynika brak środków na wpis od skargi.
Sąd I instancji stwierdził, iż po analizie wniosku i dowodów zgromadzonych w trybie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270 ze zm., dalej P.p.s.a.) doszedł do przekonania, że w sprawie brak jest zmian na niekorzyść okoliczności faktycznych dotyczących sytuacji materialnej skarżącego. Wprawdzie łączna kwota dochodu brutto osób pozostających ze skarżącym w gospodarstwie domowym zmalała (dane z formularza PPF z dnia 3 lipca 2008 r. i z formularza PPF z dnia 9 stycznia 2009 r.), jednakże skarżący pominął dochody przez siebie osiągane, które wynoszą 1.083,94 zł, jak wynika z nadesłanego przekazu pocztowego. Sąd I instancji podkreślił również, iż strona nie wykonała w należyty sposób wezwania mającego na celu ocenę jej rzeczywistych możliwości płatniczych, gdyż nie nadesłała żądanych dokumentów źródłowych, jak i wyjaśnień, które w pełni zobrazowałyby jej rzeczywistą sytuację finansową oraz pozwoliłyby ustalić, czy strona spełnia ustawowe przesłanki do uwzględnienia wniosku. Skarżący nie przedstawił żadnych dokumentów potwierdzających rodzaj i wysokość wydatków związanych z bieżącym utrzymaniem swoim i rodziny, czy wysokość dochodów miesięcznych osób, z którymi pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, nie przedłożył również wyciągów i wykazów z rachunków bankowych posiadanych przez niego i osoby pozostające z nim w gospodarstwie domowym. Sąd I instancji podkreślił, iż w tym zakresie nie można poprzestać na samych oświadczeniach strony.
W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i zwolnienie od wpisu w całości. Zarzucił pominięcie treści oświadczeń złożonych przez skarżącego, podnosząc, iż nie posiada on już środków, które mógłby przeznaczyć na pokrycie wpisu sądowego i wskazując, że jest ciężko chory.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezzasadne.
Jak słusznie wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, w niniejszej sprawie zapadło już postanowienie oddalające wniosek skarżącego o przyznanie prawa pomocy, które nie zostało zaskarżone. Co za tym idzie, rozstrzygnięcie powyższej kwestii wpadkowej uzyskało przymiot prawomocności, a w konsekwencji moc wiążącą między innymi wobec Sądu, który je wydał. Z uwagi na fakt, iż nie dotyczy ono istoty sprawy, nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej, jednakże posiada w pełni przymiot prawomocności. Z powyższego wypływa obowiązek uiszczenia wymaganego wpisu. Złożenie kolejnego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, nawet dokonane w terminie określonym w ponownym wezwaniu, nie może uchylić skutków prawomocności wydanego wcześniej rozstrzygnięcia i tym samym nie ma wpływu na bieg terminu określonego w art. 220 P.p.s.a. Jedynie wydanie i uprawomocnienie się postanowienia odmiennej treści w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych powoduje utratę mocy pierwszego postanowienia, nie wpływa jednak na skutki niezastosowania się strony do treści postanowienia prawomocnego. Postanowienie odmiennie rozstrzygające wniosek o przyznanie prawa pomocy mogłoby zapaść jedynie przy spełnieniu przesłanki określonej w art. 165 P.p.s.a., który pozwala dokonać tego w sytuacji zmiany okoliczności sprawy. Sąd pierwszej instancji co prawda nie wskazał tego przepisu w podstawie prawnej rozstrzygnięcia, jednakże mankament ten nie ma wpływu na fakt, iż rozstrzygnięcie jest prawidłowe, bowiem rozpatrzono ponowny wniosek właśnie na zasadzie wyrażonej w art. 165 P.p.s.a. Należy podkreślić, że skarżący w zażaleniu wcale nie odniósł się do kwestii poruszonych przez Sąd w zaskarżonym postanowieniu, tj. do lekceważenia wezwań Sądu do przedłożenia szeregu dokumentów źródłowych, a także do niewystąpienia przesłanki pogorszenia sytuacji materialnej strony niezbędnej do zmiany postanowienia w przedmiocie prawa pomocy, które uprawomocniło się (postanowienie referendarza sądowego z 10 października 2008 r.).
Analogicznie orzekł już Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrując inne z zażaleń skarżącego (postanowienie z dnia 13 lipca 2009 r., I FZ 253/09).
Z uwagi na powyższe okoliczności Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 P.p.s.a. orzekł jak w sentencji.