Stan sprawy na dzień wniesienia skargi na przewlekłość postępowania przedstawia się w ten sposób, że pozostaje do rozpoznania zażalenie K. M. z dnia 29 września 2005 r. na postanowienie Sądu I instancji z dnia 13 września 2005 r. o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie ustanowienia adwokata.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
W przedstawionym stanie faktycznym skarga K. M. na przewlekłość postępowania przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Białymstoku w zakresie dotyczącym jego wniosku o przyznanie prawa pomocy podlega uwzględnieniu.
Na wstępie należy podnieść, że skarga o stwierdzenie, że w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym nastąpiła przewlekłość postępowania może być uwzględniona, jeśli są podstawy do przyjęcia, że na skutek działania lub bezczynności Sądu naruszone zostało prawo strony do rozpoznania jej sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r.
o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki; Dz. U. Nr 179, poz. 1843 - zwanej dalej ustawą). Konieczne jest więc ustalenie, że wystąpiła zwłoka w postępowaniu sądowym (przewlekłość postępowania) oraz, że zwłoka w postępowaniu sądowym jest nieuzasadniona. Stosownie do przepisu art. 2 ustawy, o nieuzasadnionej zwłoce można mówić wówczas, jeśli postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne do jego zakończenia, uwzględniając ocenę terminowości i prawidłowości czynności sądowych, ale także zachowań stron, a w szczególności strony, która zarzuca przewlekłość postępowania. Ocena ta nie może być oderwana od obowiązku sądu rozpoznawania wszystkich spraw wniesionych do sądu bez nieuzasadnionej zwłoki, przy zachowaniu zasady rozpoznawania spraw według kolejności ich wpływu oraz uwzględnieniu przepisów nakazujących rozpoznawanie niektórych rodzajów spraw w ustawowo określonych terminach.
Co prawda w sprawie objętej skargą na bezczynność organu administracji publicznej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku niezwłocznie wydał, po przeprowadzeniu rozprawy, postanowienie z dnia 7 czerwca 2005 r. o umorzeniu postępowania sądowego, niemniej późniejsze czynności, dokonywane przez ten Sąd naruszały prawo skarżącego do rozpoznania jego wniosku o przyznanie adwokata z urzędu bez nieuzasadnionej zwłoki. Wskazać należy że skarżący w dniu 23 czerwca 2005 r. złożył wniosek o przyznanie prawa pomocy, z zamiarem ewentualnego złożenia skargi kasacyjnej na zapadłe postanowienie kończące postępowanie w sprawie. Po uzupełnieniu braków formalnych tego wniosku, po rozpoznaniu wniosku przez referendarza sądowego w dniu 14 lipca 2005 r. i po wniesieniu sprzeciwu, Wojewódzki Sąd postanowieniem z dnia 13 września 2005 r. oddalił wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie ustanowienia adwokata. Na skutek zażalenia skarżącego na to postanowienie, wniosek o przyznanie prawa pomocy nie został prawomocnie rozpoznany do dnia dzisiejszego. Wojewódzki Sąd Administracyjny wzywał skarżącego do uzupełnienia braków formalnych zażalenia i z uwagi na niewykonywanie przez skarżącego wezwań odrzucał kolejne zażalenia. Z tej przyczyny postępowanie wszczęte wnioskiem o przyznanie prawa pomocy trwa przeszło 3 lata. W konsekwencji po uchyleniu postanowieniem z dnia 25 czerwca 2005 r. przez Naczelny Sąd Administracyjny postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 17 kwietnia 2008 r., Sąd I instancji uchylił błędne zarządzenia i postanowienia o odrzuceniu zażaleń zgodnie ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego zawartym w powyższym postanowieniu. Tym samym Wojewódzki Sąd Administracyjny przygotował sprawę do ostatecznego rozstrzygnięcia kwestii przyznania prawa pomocy.