Wniosek w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku S. S. o stwierdzenie nieważności orzeczenia Starostwa Powiatowego Nowosądeckiego znak [...] o przejęciu na własność Państwa nieruchomości ziemskich należących do jej ojca T. R., położonych w K.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Maria Wiśniewska (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Janina Antosiewicz Sędzia del. WSA Maria Werpachowska Protokolant Tomasz Zieliński po rozpoznaniu w dniu 8 października 2010 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Nowym Sączu o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Nowym Sączu a Wojewodą Małopolskim w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku S. S. o stwierdzenie nieważności orzeczenia Starostwa Powiatowego Nowosądeckiego z dnia [...] maja 1950 r. znak [...] o przejęciu na własność Państwa nieruchomości ziemskich należących do jej ojca T. R., położonych w K. postanawia wskazać Wojewodę Małopolskiego jako organ właściwy do rozpoznania wniosku.

Uzasadnienie strona 1/5

Wnioskiem z dnia 28 czerwca 2010 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Nowym Sączu wystąpiło do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie negatywnego sporu kompetencyjnego pomiędzy nim a Wojewodą Małopolskim, poprzez wskazanie organu właściwego do rozpoznania wniosku S. S. o stwierdzenie nieważności orzeczenia Starostwa Powiatowego Nowosądeckiego Oddział Rolnictwa i Reform Rolnych - Referat Urządzeń Rolnych z dnia [...] maja 1950 r. o przejęciu na własność Państwa nieruchomości ziemskich należących do jej ojca T. R. położonych w K.

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że Wojewoda Małopolski postanowieniem z dnia [...] stycznia 2009 r. przekazał Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu w Nowym Sączu wniosek S. S. o stwierdzenie nieważności wymienionego wyżej orzeczenia z dnia [...] maja 1950 r. Podniesiono, że w przedmiotowej sprawie nieruchomość ziemska została przejęta na rzecz Skarbu Państwa na podstawie dekretu z dnia 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa niepozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego (Dz.U. Nr 46, poz. 339), który utracił moc z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 27, poz. 250), na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 4 tej ustawy. Przepis art. 18 ust. 2 powyższej ustawy stanowił, że decyzje wydane na podstawie między innymi przedmiotowego dekretu pozostają w mocy. Ustawa ta została następnie uchylona ustawą z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 11, poz. 81). Przepisy tej ustawy nie odniosły się w żaden sposób do decyzji wydanych na podstawie aktów normatywnych wymienionych w art. 18 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 października 1971 r., w tym również na podstawie dekretu z dnia 27 lipca 1949 r. Tym samym od dnia 4 listopada 1971 r. przestała istnieć podstawa prawna do przejmowania na własność Państwa nieruchomości rolnych w trybie powołanego dekretu z dnia 27 lipca 1949 r.

Zdaniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego, dotychczasowa praktyka orzecznicza sądów administracyjnych wskazywała samorządowe kolegia odwoławcze jako organy właściwe do rozpatrywania wniosków o stwierdzenie nieważności orzeczeń Prezydiów Powiatowych Rad Narodowych dotyczących przejęcia na własność Skarbu Państwa nieruchomości ziemskich - wydanych w trybie przepisów dekretu z dnia 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa niepozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego. Jednak w powyższym zakresie orzecznictwo ulegało zmianie, na co wskazuje treść postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 maja 2008 r., sygn. akt I OW 9/08, w którym jako organ właściwy do rozpatrzenia wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia wskazano Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Natomiast postanowieniem z dnia 22 grudnia 2008 r., sygn. akt I OW 152/08 Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu wniosku o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi a Samorządowym Kolegium Odwoławczym uznał, że żaden z organów pozostających w sporze nie jest właściwy do rozpatrzenia sprawy administracyjnej objętej sporem, bowiem właściwym w tej sprawie jest inny organ administracji publicznej, tj. Wojewoda Podkarpacki. Analogicznie Naczelny Sąd Administracyjny orzekł w postanowieniu z dnia 21 maja 2009 r., sygn. akt I OW 28/09. W uzasadnieniu wyjaśniono, że sprawy zakończone wydaniem decyzji o przejęciu na rzecz Państwa nieruchomości opuszczonych na podstawie dekretów z dnia 5 września 1947 r. i z dnia 27 lipca 1949 r., wtedy gdy istniały należały do kategorii spraw z zakresu administracji rządowej. Jeżeli natomiast nie istnieje w prawie materialnym kategoria spraw dotyczących przymusowego, nieodpłatnego przejmowania przez państwo, mocą decyzji administracyjnej, opuszczonych gospodarstw rolnych i nie istnieją już naczelnicy miast i gmin, a ustawodawca po tej dacie, także dokonując reformy administracyjnej na podstawie ustawy z 1998 r. nie określił organów właściwych do weryfikowania decyzji ostatecznych wydanych w tych nieistniejących już rodzajach spraw z zakresu administracji rządowej, to nie można domniemywać właściwości organów gminy, skoro nie została ona wprost ustalona przepisami prawa, a jest oczywiste, że sprawy dotyczące przejmowania nieruchomości rolnych na własność Państwa nie należały i nie należą do zadań własnych gminy. Jak podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu powołanego postanowienia, na podstawie powołanych wcześniej dekretów i ustaw nieruchomości rolne przejmowane były na rzecz Państwa i stawały się jego własnością, nieruchomości te nie stanowiły własności komunalnej i nie wchodziły do gminnego zasobu nieruchomości. Wobec powyższego błędny jest pogląd, że organem wyższego stopnia właściwym do postępowań weryfikacyjnych w przedmiotowych sprawach jest samorządowe kolegium odwoławcze jako organ wyższego stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego.

Strona 1/5