Wniosek w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku M. S. o stwierdzenie nieważności orzeczenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gorlicach [...] w części dotyczącej przejęcia przez Skarb Państwa nieruchomości położonej we wsi M.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Maria Wiśniewska Sędziowie Sędzia NSA Izabella Kulig- Maciszewska (spr.) Sędzia del. NSA Jerzy Stankowski Protokolant Magdalena Błaszczyk po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2009r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Nowym Sączu o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Nowym Sączu a Wojewodą Małopolskim w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku M. S. o stwierdzenie nieważności orzeczenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gorlicach [...] z dnia [...] listopada 1954r. w części dotyczącej przejęcia przez Skarb Państwa nieruchomości położonej we wsi M.-P., stanowiącej własność P. i A. S. oraz A. B. postanawia: wskazać Wojewodę Małopolskiego jako organ właściwy do rozpoznania przedmiotowego wniosku.

Uzasadnienie strona 1/4

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Nowym Sączu w dniu 9 października 2009 r. zwróciło się z wnioskiem do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy nim a Wojewodą Małopolskim w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku M. S. o stwierdzenie nieważności orzeczenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gorlicach z dnia [...] listopada 1954 r., znak: [...] o przejęciu na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości położonej we wsi M. - P. - powiat gorlicki, stanowiącej w dacie przejęcia własność P. i A. S. oraz A. i S. B.

W uzasadnieniu wskazano, że Wojewoda Małopolski wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji przekazał Kolegium postanowieniem z dnia 4 listopada 2005 r., jednocześnie podnosząc, iż w przedmiotowej sprawie nieruchomość ziemska przejęta została w oparciu o przepisy dekretu z dnia 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa niepozostających w faktycznym władaniu nieruchomości ziemskich położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego (Dz. U. Nr 46, poz. 339) oraz dekretu z dnia 5 września 1947 r. o przejęciu na własność Państwa mienia pozostałego po osobach przesiedlonych do Z.S.R.R. (Dz. U. Nr 59, poz. 318), które to utraciły moc obowiązującą z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250), na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 4 i art. 18 ust. 1 pkt 3 tej ustawy. Następnie ustawa ta została uchylona ustawą z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 11, poz. 81), w której nie było żadnego doniesienia do decyzji wydawanych na podstawie w/w aktów normatywnych. Z powyższego wynika, że z dniem 4 listopada 1971 r. przestała istnieć podstawa prawna do przejścia lub przejęcia na własność Państwa nieruchomości w trybie powołanych dekretów.

Dalej podniesiono, iż dotychczasowa praktyka orzecznicza sądów administracyjnych wskazywała na Samorządowe Kolegia Odwoławcze jako organy właściwe do rozpatrywania takich wniosków. Następnie orzecznictwo w tym zakresie uległo zmianie poprzez wskazanie, iż organem właściwym do stwierdzenia nieważności orzeczeń wydanych w trybie dekretu z dnia 27 lipca 1949 r. jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Natomiast aktualnie orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego prezentuje pogląd, że właściwym do rozpoznania takich spraw jest wojewoda. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 21 maja 2009 r., sygn. akt I OW 28/09, NSA stwierdził, że jeśli ustawodawca w regulacjach dotyczących reformy administracyjnej przeprowadzonych w 1998 r. nie określił organów właściwych do weryfikowania decyzji ostatecznych wydanych w nieistniejących już rodzajach spraw z zakresu administracji rządowej, to nie można domniemywać właściwości organów gminy, skoro nie została ona wprost ustalona przepisami prawa, a jest oczywiste, że sprawy dotyczące przejmowania nieruchomości rolnych na własność Państwa nie należały i nie należą do zadań własnych gminy. Podkreślono bowiem w powołanym orzeczeniu, iż na podstawie dekretów i ustaw nieruchomości rolne przejmowane były na rzecz Państwa i stawały się jego własnością, jednakże nie stanowiły one własności komunalnej i nie wchodziły do gminnego zasobu nieruchomości. W związku z powyższym błędny jest pogląd, iż organem wyższego stopnia właściwym do prowadzenia postępowań weryfikacyjnych jest na podstawie art. 17 K.p.a. samorządowe kolegium odwoławcze, jako organ wyższego stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego. Zasada, że samorządowe kolegia odwoławcze są organem wyższego stopnia także w sprawach decyzji z zakresu administracji rządowej, wprowadzona została dopiero z dniem 1 stycznia 1999 r. W dacie tej nie istniał omawiany rodzaj spraw, które dopóki istniały były sprawami z zakresu administracji rządowej i organy tej administracji były organami wyższego stopnia w tych sprawach. Nie można zatem mówić o domniemaniu kompetencji samorządowych kolegiów odwoławczych w tych sprawach z zakresu administracji rządowej na podstawie art. 17 pkt 1 K.p.a., jako organów wyższego stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego.

Strona 1/4