Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jolanta Sikorska (spr.) sędzia NSA Przemysław Szustakiewicz sędzia del. NSA Grzegorz Jankowski po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Poznaniu o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Poznaniu a Wojewodą Wielkopolskim w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w W. z dnia [...] września 1959 r., nr [...] postanawia: wskazać Wojewodę Wielkopolskiego jako organ właściwy w sprawie.
Wnioskiem z 30 października 2018 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Poznaniu (dalej także Kolegium) wystąpiło o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy tym organem a Wojewodą Wielkopolskim (dalej także Wojewoda) w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku H. H. o stwierdzenie nieważności orzeczenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w W. z [...] września 1959 r., nr [...], stwierdzającego nabycie z mocy prawa przez E. N. i F. K. działki nr ewid. [...] (obecnie [...]); teren dawnego folwarku wójtowskiego W. Kolegium wniosło o wskazanie Wojewody jako organu właściwego w sprawie.
W uzasadnieniu podniosło, że podstawę materialnoprawną ww. orzeczenia stanowi art. 11 dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym (Dz. U. z 1959 r. Nr 14, poz. 78 ze zm.), "dekret". Zdaniem Kolegium od 1 kwietnia 2009 r. to Wojewoda jest organem właściwym do rozpatrzenia przedmiotowego wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia wydanego na podstawie art. 11 ww. dekretu. Powyższe stanowisko potwierdza przywołane przez Kolegium orzecznictwo sądów administracyjnych. Zdaniem wnioskodawcy o zasadności powyższego stanowi również art. 112 ust. 4 i art. 9a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 121 ze zm.), "u.g.n.", z którego wynika, że organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, zaś organem wyższego stopnia jest wojewoda. Skoro taką regułę przewidział ustawodawca przy wywłaszczeniu nieruchomości, to należy ją odnieść również do spraw uwłaszczenia rolników na nieruchomościach państwowych.
W odpowiedzi na wniosek Wojewoda Wielkopolski wniósł o wskazanie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Poznaniu jako organu właściwego do rozpoznania przedmiotowego wniosku. Podał, że zgodnie z art. 4 dekretu w brzmieniu obecnie obowiązującym o nadaniu nieruchomości na własność i ustaleniu ceny nabycia orzeka starosta. W dekrecie nie wskazano organu wyższego stopnia w stosunku do starosty, należy więc go ustalić w oparciu o przepisy ogólne. Wojewoda podniósł, że to samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego, o czym stanowi art. 17 pkt 1 k.p.a. Powyższe stanowisko potwierdza również art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (t.j. Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 856 ze zm.). Wojewoda zauważył, że organ, który wydał przedmiotowe orzeczenie, już nie istnieje, natomiast zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106, poz. 668 ze zm.) organem właściwym do orzekania w sprawach uwłaszczenia stał się starosta wykonujący zadania zakresu administracji rządowej. Zdaniem Wojewody to, jakie zadania wykonuje starosta, nie determinuje dla starosty organu wyższego stopnia. Organem tym jest więc samorządowe kolegium odwoławcze, co wynika z art. 5 § 2 pkt 6 oraz art. 17 pkt 1 k.p.a. Na poparcie swojego stanowiska Wojewoda przywołał orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wojewoda nie zgodził się z Kolegium i stwierdził, że do niniejszej sprawy nie można odnieść przepisów u.g.n., bowiem uwłaszczenie oraz wywłaszczenie to zupełnie różne instytucje prawa.