Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Izabella Kulig-Maciszewska Sędziowie Irena Kamińska (spr.) NSA Jacek Hyla Protokolant Barbara Dąbrowska po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2007r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Samorządowego Kolegium Odwoławczego w L. o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Samorządowym Kolegium Odwoławczym w L. a Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpatrzenia wniosku A. A. o zbadanie legalności przejęcia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości położonej w O. S., Gmina S. postanawia: oddalić wniosek
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w L. pismem z dnia 21 września 2007 r. wystąpiło, na podstawie art. 22 § 2 i 3 pkt 2 k.p.a. w związku z art. 4 i 15 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy nim a Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi poprzez wskazanie jako organu właściwego do załatwienia sprawy Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. P..
W motywach przedmiotowego wniosku wskazano, że postanowieniem z dnia 6 września 2007 r. wydanym z upoważnienia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi został przekazany według właściwości do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w L., wniosek A. A. dotyczący zbadania legalności przejęcia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości położonej w O. S., Gmina S. stanowiącej własność P. A.. Z uzasadnienia przedmiotowego postanowienia wynika, jak podkreśliło Samorządowe Kolegium Odwoławcze, że wniosek A. A. z dnia 14 sierpnia 2006 r. dotyczy nieruchomości przejętej na własność Państwa po jej opuszczeniu przez właścicieli przesiedlonych w ramach tzw. Akcji ,,[...]" na podstawie orzeczenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w W. z dnia [...] grudnia 1954 r.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w złożonym wniosku o rozstrzygnięcie sporu podkreśliło, że właściwość miejscową organu administracji publicznej w sprawach dotyczących nieruchomości ustala się według miejsca jej położenia (art. 21 § 1 pkt 1 k.p.a.), zaś inne przepisy rangi ustawowej, nie zmieniają wskazanej wyżej reguły kodeksowej. Nieruchomość o zwrot, której ubiega się A. A. jest położona w miejscowości O. S. w Gminie S. powiat p., więc zgodnie z § 1 pkt 3 lit. a rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz. U. Nr 198, poz. 1925) organem właściwym w przedmiotowej sprawie powinno być Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. P., nie zaś jak utrzymuje Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w L..
Składając, pismem z dnia 19 października 2007 r., odpowiedź na wniosek Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wskazał, że przy wydaniu postanowienia o przekazaniu wniosku A. A. do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w L. według właściwości, kierował się utrwaloną już w tym zakresie linią orzeczniczą Naczelnego Sądu Administracyjnego. Stosownie do niej postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji traktowane jest jako nowe postępowanie w sprawie i toczy się ono zgodnie z dyspozycją art. 157 § 1 k.p.a. Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie art. 156 k.p.a. jest organ wyższego stopnia, ale jeżeli decyzję podlegającą stwierdzeniu nieważności wydał minister lub samorządowe kolegium odwoławcze właściwy jest ten organ.
Przedmiotowa sprawa dotyczy nieruchomości przejętej na własność Państwa po jej opuszczeniu przez właścicieli, którzy zostali przesiedleni w ramach tzw. Akcji,,[...]". Przejęcie tych nieruchomości pozostałych po osobach przesiedlonych regulowały dwa dekrety: dekret z dnia 5 września 1947 r. o przejściu na własność Państwa mienia pozostałego po osobach przesiedlonych do ZSRR (Dz. U. Nr 59, poz. 318) oraz dekret z dnia 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa nie pozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego (Dz. U. Nr 46, poz. 339) na podstawie, których powiatowe władze administracji ogólnej orzekły o przejęciu pozostawionych gospodarstw na rzecz Państwa. Wskazane dekrety, kompetencje do orzekania o przejściu mienia w omawianym trybie na rzecz Państwa przyznawały powiatowym władzom administracji ogólnej. Oba te dekrety utraciły moc obowiązującą z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 ze zm.). Ustawa ta została następnie uchylona ustawą z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny oraz uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 11, poz. 81 ze zm.). W związku z powyższym należy w przedmiotowej sprawie, jako kryterium właściwości, przyjąć domniemanie kompetencji gminy wynikające z art. 1 ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz zmianie niektórych ustaw ( Dz. U. Nr 34, poz. 198) zgodnie, z którymi do właściwości organów gminy przeszły -jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej - jako zadania własne, określone w ustawach zadania i odpowiadające im kompetencje należące do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego. Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej i zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. 2001 r. Nr 79, poz. 856) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 18 grudnia 1998 r. o zmianie ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. Nr 162, poz. 124) organem wyższego stopnia w indywidualnych sprawach administracyjnych, należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego są samorządowe kolegia odwoławcze, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.