Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Anna Lech po rozpoznaniu w dniu 30 października 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Stowarzyszenia (...) w B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 10 września 2009 r., sygn. akt II SAB/Bk 11/09 odmawiającego przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego w sprawie ze skargi Stowarzyszenia (...) w B. na bezczynność Burmistrza C. w przedmiocie informacji publicznej postanawia: oddalić zażalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku postanowieniem z dnia 10 września 2009 r., sygn. akt II SAB/Bk 11/09, odmówił Stowarzyszeniu (...) w B. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienia radcy prawnego w sprawie ze skargi Stowarzyszenia (...) w B. na bezczynność Burmistrza C. w przedmiocie informacji publicznej.
Sąd wskazał, że z całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego dotyczącego sytuacji majątkowej skarżącego nie wynika, żeby znajdował się on w sytuacji uniemożliwiającej uiszczenie kosztów postępowania sądowego. Zdaniem Sądu składane oświadczenia o braku wpływów pozostają w sprzeczności z załączonym do akt sprawozdaniem finansowym, z którego wynika, że wnioskodawca w zeszłym roku uzyskał wpływy w wysokości 17.042,33 zł, a w obecnym roku z wpływów pokrywa spłatę zadłużenia. To, w ocenie Sądu oznacza, że Stowarzyszenie (...) w B. nie przedstawia rzetelnie swojej sytuacji materialnej.
Ponadto Sąd podniósł, że w sprawach, w których wcześniej przyznano skarżącemu prawo pomocy w postaci ustanowienia pełnomocnika z urzędu - pełnomocnicy informowali Sąd o braku możliwości lub poważnych trudnościach w nawiązaniu kontaktu (w tym uzyskaniu pełnomocnictwa) z przedstawicielem Stowarzyszenia. Zdaniem Sądu oznacza to, że skarżący nie dochowywał należytej staranności, by w pełni skorzystać z przyznanego prawa pomocy.
Na to postanowienie zażalenie złożyło Stowarzyszenie (...) w B. i stwierdziło, że nie zgadza się z zapadłym rozstrzygnięciem.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
zgodnie z art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 , poz. 1270 ze zm.), prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym.
Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego, zaś prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Instytucja "prawa pomocy" ma na celu ułatwienie najuboższym dochodzenia swych słusznych praw w sprawach dotyczących ich żywotnych interesów. Stanowisko to znalazło potwierdzenie w uzasadnieniach postanowień Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 stycznia 2005r. sygn. akt OZ 1190/04, OZ 1191/04 oraz OZ 1192/04.
Podkreślić tu należy z całą stanowczością, że ciężar dowodu co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie prawa pomocy (postanowienie NSA z dnia 18 czerwca 2004r. sygn. akt FZ 165/04).
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Stowarzyszenie (...) w B. nie wykazało, że jego sytuacja majątkowa uzasadnia przyznanie prawa pomocy. W związku bowiem z faktem uzyskiwania przez Stowarzyszenie wpływów finansowych, nie można uznać, że znajduje się ono w sytuacji uniemożliwiającej poniesienie kosztów postępowania sądowego. Podkreślić w tym miejscu należy, że spożytkowanie kwot pieniężnych na inne cele niż związane z udziałem w postępowaniu sądowoadministracyjnym, nie stanowi przesłanki dla zwolnienia od kosztów sądowych, gdyż koszty sądowe nie mogą zostać postawione w ostatniej kolejności wśród wydatków.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego prowadzenie działalności jako organizacja non profit nie jest przesłanką do zwolnienia Stowarzyszenia od kosztów postępowania sądowego. Zaznaczyć bowiem należy, że organizacje non profit nie są zwolnione od obowiązku zapewnienia środków na prowadzenie działalności statutowej, w zakres której wchodzą również spory sądowe.
W związku z tym uznać należy, że Stowarzyszenie jako strona skarżąca inicjując, a następnie uczestnicząc w postępowaniu sądowoadministracyjnym, powinno przewidzieć obowiązek ponoszenia związanych z tym kosztów.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 powołanej Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, postanowił, jak w sentencji.