Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jolanta Sikorska po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia małoletnich E. M. i E. M. reprezentowanych przez przedstawiciela ustawowego M. J. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 września 2018 r., sygn. akt II SA/Wa 620/18 o odmowie przywrócenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku w sprawie ze skargi E. M. i E. M. reprezentowanych przez przedstawiciela ustawowego M. J. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] lutego 2018 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie.
Postanowieniem z dnia 3 września 2018 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił małoletnim skarżącym, reprezentowanym przez przedstawiciela ustawowego - matkę, przywrócenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku tego Sądu z dnia 5 czerwca 2018 r. W uzasadnieniu wskazał, że wprawdzie warunki formalne przedmiotowego wniosku zostały spełnione, to nie zasługuje on na uwzględnienie. Zdaniem Sądu pierwszej instancji doznane ostatnio przez matkę skarżących przeżycia takie jak przedwczesne urodzenie syna, nagła śmierć męża, czy jej choroba psychiczna nie świadczą o braku winy w uchybieniu terminu. Aby choroba mogła być uznana za przesłankę braku winy, musi być nagła, a nie jak w niniejszej sprawie, długotrwała.
W niniejszej sprawie M. J. nie uprawdopodobniła, że w okresie, w którym biegł termin do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku, cierpiała na taką chorobę, która miała charakter niespodziewany, nagły, i w wyniku której nie była w stanie nadać przesyłki zawierającej wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Żaden z przedstawionych przez przedstawiciela ustawowego dokumentów nie dotyczy okresu od 6 czerwca 2018 r. do 12 czerwca 2018 r., kiedy biegł termin do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Matka skarżących leczy się psychiatrycznie od kwietnia 2017 r. W ocenie Wojewódzkiego Sądu jest to okres, w którym przedstawiciel ustawowy mógł zorganizować pomoc w prowadzeniu swych spraw. Tym bardziej, że treść jej pism nie świadczy o tym, że jest ona osobą nieporadną życiowo. Jednocześnie Sąd ten wskazał, że nie mógł ocenić, czy w okresie biegu terminu do dokonania przedmiotowej czynności procesowej zaistniała okoliczność, która sprawiałaby, że strony nie ponoszą winy w uchybieniu terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku.
Zażalenie na powyższe postanowienie wnieśli skarżący, reprezentowani przez przedstawiciela ustawowego, wskazując, że w okresie, w którym biegł termin do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku, stan zdrowia ich matki był na tyle zły, że nie można przypisać jej winy w uchybieniu tego terminu.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie jest zasadne.
Artykuł 86 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1302), dalej "p.p.s.a.", przewiduje możliwość przywrócenia przez sąd uchybionego terminu do dokonania czynności w postępowaniu sądowym. Przywrócenie takie uzależnione jest od wykazania przez stronę braku jej winy w uchybieniu, zaś okoliczności wskazujące na brak winy uprawdopodobnione winny być we wniosku o przywrócenie terminu, co wynika z art. 87 § 2 tej ustawy.
W niniejszej sprawie matka skarżących, która jest ich przedstawicielem ustawowym, cierpi na zaburzenia depresyjne, ma problemy z ciśnieniem i kręgosłupem, na dowód czego przedstawiła stosowną dokumentację. Jednakże nie przedłożyła Sądowi pierwszej instancji żadnych dowodów wskazujących na bezpośrednią przyczynę niezawinionego, jak sama twierdzi, uchybienia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia. Trafnie Sąd ten podnosi, że skutecznie można domagać się przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej, jeżeli spełni się ustawowe przesłanki wymienione w ww. przepisach p.p.s.a. Prawidłowo też Sąd pierwszej instancji wskazał, że wraz z wnioskiem matka skarżących nie przedstawiła żadnego dokumentu dotyczącego okresu od 6 czerwca 2018 r. do 12 czerwca 2018 r., kiedy biegł termin do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Jednakże w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego Sąd ten przedwcześnie dokonał oceny wniosku skarżącej, nie wzywając jej do uprawdopodobnienia przyczyny uzasadniającej uchybienie temu terminowi.
Jak sam wskazał w uzasadnieniu Wojewódzki Sąd: "Sąd nie mógł zatem ocenić, czy w okresie biegu terminu do dokonania ww. czynności procesowej w stosunku do skarżących zaistniała okoliczność, która sprawiałaby, że strony nie ponoszą winy w uchybieniu terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie zapadłego w sprawie orzeczenia.". Skoro Sąd pierwszej instancji stwierdził, że na podstawie złożonego wniosku nie jest w stanie ocenić, czy w sprawie zachodzą przesłanki do przywrócenia terminu, to powinien był wezwać przedstawiciela ustawowego skarżących do jego uzupełnienia. Tym bardziej, że matka skarżących w zażaleniu wskazała, że jej stan zdrowia w okresie, w którym biegł termin do złożenia przedmiotowego wniosku, był na tyle zły, że nie można jej przypisać winy w jego uchybieniu. Wprawdzie nie załączyła do zażalenia żadnego dokumentu uprawdopodobniającego to twierdzenie, jednakże w świetle zgromadzonych już w sprawie dokumentów nie można wykluczyć, że matce skarżących nie można przypisać winy w uchybieniu terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku.
Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 185 § 1 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a.