Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Joanna Runge - Lissowska po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia A. P. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2017 r., sygn. akt VIII SAB/Wa 152/15 o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi A. P. na przewlekłe prowadzenie postępowania przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych postanawia: oddalić zażalenie.
Wnioskiem z dnia 11 maja 2016 r. (data stempla pocztowego) A. P. wniosła o przyznanie jej prawa pomocy w zakresie całkowitym.
Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił skarżącej przyznania prawa pomocy, które to orzeczenie w wyniku zażalenia złożonego przez skarżącą zostało uchylone postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 marca 2017 r., sygn. akt I OZ 578/17, w części dotyczącej odmowy przyznania A. P. prawa pomocy obejmującego ustanowienie adwokata i w tym zakresie przekazano sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, w pozostałym zaś zakresie zażalenie oddalono.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił A. P. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że skarżąca posiada stały dochód z renty w kwocie 2.478,76 zł netto. Jej potrzeby mieszkaniowe są zabezpieczone, zaś przedstawione przez skarżącą wydatki kredytowe na kwotę ponad 1 800 zł jako zobowiązania cywilnoprawne nie korzystają z pierwszeństwa przed obowiązkiem ponoszenia kosztów sądowych. Złożony wyciąg z rachunku bankowego w [...] wykazuje na koniec listopada 2016 r. saldo 1.195 zł. Skarżąca, mimo wezwania sądu, nie przedstawiła zeznania podatkowego PIT za 2015 r. Sąd ocenił, że A. P., posiadająca stały dochód, winna wygospodarować środki na opłacenie pełnomocnika, jeżeli jego udział w sprawie uznaje za konieczny. Zdaniem Sądu I instancji, skoro przyznanie prawa pomocy następuje na wniosek strony, to w jej interesie leży całościowe przedstawienie swojej rzeczywistej sytuacji majątkowej, w przeciwnym razie musi się ona liczyć z negatywnymi dla siebie konsekwencjami. Skarżąca nie udowodniła, że znajduje się w tak trudnej sytuacji materialnej, która uzasadniałaby przerzucenie kosztów postępowania - w zakresie ustanowienia adwokata - na Skarb Państwa.
Zażalenie na to postanowienie wniosła A. P., podnosząc, iż w sprawie wskazała wszystkie swoje dochody i wydatki. Podniosła, że nie widzi potrzeby przedstawiania zeznania podatkowego PIT za 2015 r., skoro jedynym źródłem jej utrzymania jest renta. Wniosła o rozstrzygnięcie w przedmiocie przyznania pomocy prawnej z urzędu co do zwolnienia z kosztów opłaty od skargi oraz w przedmiocie ustanowienia adwokata.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności podnieść należy, że kwestia zwolnienia skarżącej od kosztów postępowania została już prawomocnie rozstrzygnięta postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 marca 2017 r., I OZ 578/17, negatywnie dla A. P. Przedmiotem rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest natomiast kwestia przyznania prawa pomocy w zakresie ustanowienia adwokata.
Zgodnie z art. 245 § 3 i 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.), "p.p.s.a.", prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje m.in. tylko ustanowienie adwokata, z kolei przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania niezbędnego dala niej i jej rodziny. Z powyższego wynika, że instytucja zwolnienia od kosztów ma charakter wyjątkowy i jest stosowana wobec osób o bardzo trudnej sytuacji materialnej, czyli takich, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są jakichkolwiek środków do życia, lub środki te są tak bardzo ograniczone, iż wystarczają jedynie na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Podkreślenia wymaga, że instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od zasady przewidzianej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony samodzielnie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, zatem przepisy ją regulujące i zawarte w nich przesłanki, należy interpretować ściśle.
W niniejszej sprawie zgodzić należy się z Sądem I instancji, iż skarżąca nie wykazała, że jej sytuacja materialna uzasadnia przyznanie jej częściowego prawa pomocy, zwłaszcza, że mimo skutecznego wezwania nie przedłożyła żądanego przez sąd zeznania podatkowego PIT za 2015 r. Z przedstawionego przez skarżącą wyciągu z rachunku bankowego wynika, że jest ona w stanie, mimo deklarowanych wydatków i zobowiązań, oszczędzić nawet do kilkuset złotych miesięcznie. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego fakt, iż skarżąca posiada stały dochód oraz to, że niniejsze postępowanie trwa już prawie dwa lata, a znajduje się dopiero na etapie uzupełnienia braków formalnych skargi, powinien ją skłonić do czynienia regularnych oszczędności przeznaczonych na cel postępowania sądowego, które mogłaby przeznaczyć na pomoc prawną. Zauważyć również należy, że A. P. nie przedłożyła zeznania podatkowego PIT za rok 2015, przez co nie przedstawiła całościowo swojej rzeczywistej sytuacji majątkowej.
Mając na uwadze powyższe i uznając zaskarżone postanowienie za zgodne z prawem, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a.