Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Izabella Kulig - Maciszewska po rozpoznaniu w dniu 1 kwietnia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału II Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 lutego 2009 r. sygn. akt II SA/Wa 1713/08 o wezwaniu do uiszczenia opłaty kancelaryjnej w sprawie ze skargi M. K. - R. na postanowienie Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] października 2008 r. nr [...] w przedmiocie wydania zaświadczenia żądanej treści postanawia: oddalić zażalenie
Wyrokiem z dnia 12 lutego 2009 r., sygn. akt II SA/Wa 1713/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę M. K. - R. na postanowienie Prezesa IPN w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia żądanej treści. W trakcie postępowania Helsińska Fundacja Praw Człowieka została dopuszczona do udziału w charakterze uczestnika. W piśmie z dnia 17 lutego 2009 r. zwróciła się do Sądu z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia powyższego wyroku.
Zarządzeniem z dnia 18 lutego 2009 r. Przewodniczący Wydziału II Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wezwał wnioskodawcę do uiszczenia opłaty kancelaryjnej za sporządzenie uzasadnienia w/w wyroku w kwocie 100 zł. Warunki uiszczenia oraz wysokość opłaty kancelaryjnej ustalono na podstawie art. 234 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) w związku z § 2 ust. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2192).
W dniu 27 lutego 2009 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka wniosła zażalenie na powyższe zarządzenie zarzucając naruszenie art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 2 Konstytucji RP, a ponadto art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, poprzez naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego, zasady równości, a przede wszystkim prawa do sądu i rzetelnego procesu opierającego się między innymi na zasadzie równości stron oraz wniosła o jego uchylenie. W ocenie wnioskodawcy, wymóg uiszczenia opłaty kancelaryjnej w kwocie 100 zł stanowi nadmierne i niczym nieuzasadnione obciążenie mogące prowadzić do zamknięcia drogi do rozpoznania sprawy przed Naczelny Sądem Administracyjnym, jako Sądu drugiej instancji. Ponadto wymóg ten narusza zasadę równości, gdyż z jednej strony nie jest znany innym procedurom (karnej i cywilnej), a z drugiej strony obciąża strony i uczestników tylko w przypadku oddalenia skargi. Nigdy nie obciąża organu administracji publicznej, bowiem w przypadku uwzględnienia skargi, a więc przegranej organu, uzasadnienie jest doręczane przez Sąd z urzędu.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zawiera usprawiedliwionej podstawy.
Przede wszystkim należy wskazać, iż w świetle art. 214 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. - zwanej dalej P.p.s.a.) zasadą obowiązującą w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest obciążenie kosztami sądowymi (tj. opłatami sądowymi, takimi jak wpis i opłata kancelaryjna) tego podmiotu, który wnosi pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. Opłacie kancelaryjnej podlegają pisma, zawierające żądania dokonania przez Sąd określonych czynności (np. doręczenia i sporządzenia uzasadnienia wyroku - art. 234 P.p.s.a., stwierdzenia jego prawomocności lub wydania dokumentów - art. 235 P.p.s.a.). Konieczność pokrycia wydatków jest związana z wystąpieniem do Sądu z wnioskiem o podjęcie określonej czynności połączonej z wydatkami.