Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Irena Kamińska po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2007 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Z. B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 21 września 2007 r. sygn. akt III SAB/Kr 35/05 w przedmiocie odmowy przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi Z. B. na bezczynność Okręgowej Rady Adwokackiej w K. w przedmiocie odmowy wszczęcie postępowania dyscyplinarnego i zmiany wyznaczonego adwokata z urzędu postanawia: oddalić zażalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, postanowieniem z dnia 21 września 2007 r., odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy. W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazał, że zgodnie z art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) przyznanie stronie prawa pomocy wiąże się z wykazaniem przez nią trudnej sytuacji finansowej, która uniemożliwia jej ponoszenie kosztów toczącego się postępowania. Wnoszący o przyznanie prawa pomocy ma obowiązek przedstawić szczegółowo swoją sytuację materialną, finansową i rodzinną, aby Sąd mógł uznać, że przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym czy częściowym jest dla strony niezbędne.
W rozpoznawanej sprawie Z. B. w ponownie złożonym wniosku o przyznanie prawa pomocy podał, iż jest właścicielem domu o powierzchni [...] m2, mieszkania o powierzchni [...] m2 oraz nieruchomości rolnej o powierzchni [...] ha. Wskazał ponadto, że nie ma żadnych dochodów, oszczędności ani przedmiotów wartościowych. Okoliczności te nie zostały jednak potwierdzone żadnym dokumentem, do którego złożenia Z. B. został wezwany w trybie art. 255 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Wojewódzki Sąd Administracyjny podkreślił, iż w kolejnym wniosku o przyznanie prawa pomocy skarżący nie zawarł żadnych nowych okoliczności, które mogłyby skutkować odmienną oceną jego sytuacji majątkowej, a tym samym nie wykazał, że spełnia przesłanki do przyznania mu prawa pomocy. Biorąc pod uwagę również przedmiot rozpoznawanej sprawy Sąd zauważył, że nie korzysta ona z ustawowego zwolnienia ponoszenia kosztów sądowych.
Postanowienie to zaskarżył Z. B., wnosząc o jego uchylenie i rozpoznanie sprawy ponownie przez Sąd I instancji. Ponadto wniósł o zmianę przedmiotowego postanowienia, poprzez zastosowanie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny przepisów ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zwłaszcza art. 239 pkt 1 lit d przedmiotowej ustawy.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Stosownie do treści art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej P.p.s.a., przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:
1) w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;
2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Prawo pomocy wiąże się ściśle z realizacją przez stronę prawa do sądu, albowiem gwarantuje ono osobie, która nie jest w stanie ponieść kosztów toczącego się postępowania sądowego prawo do ochrony swych praw przed sądem. Z konstrukcji przepisu powołanego powyżej wynika, iż to na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania trudnej sytuacji materialnej, która daje podstawy do przyznania prawa pomocy, ponieważ instytucja zwolnienia od ponoszenia kosztów sądowych ma charakter wyjątkowy i jest stosowana tylko w przypadku osób charakteryzujących się trudną sytuacją materialną. Do osób tych można zaliczyć osoby naprawdę ubogie, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są środków do życia, bądź środki te są bardzo ograniczone i zaspakajają tylko podstawowe potrzeby.