Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Jarosław Wiśniewski po rozpoznaniu w dniu 17 marca 2015 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku H. M. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi H. M. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 13 stycznia 2014 r. nr nr [...] w przedmiocie stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia odwołania postanawia: - odmówić przyznania prawa pomocy -
Do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wpłynął wniosek H. M.(podpisany przez M. M.) o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata, w sprawie ze skargi na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 13 stycznia 2014r. w przedmiocie stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia odwołania. Jak wynika z zawartego we wniosku o przyznanie prawa pomocy "oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach" oraz kserokopii przekazu pocztowego, dotyczącego świadczenia z ZUS, H. M. ur. w 1940r. jest osobą niewidomą i sparaliżowaną. Prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z mężem M. M. ur. w 1936r., który sprawuje nad nią opiekę. H.M.otrzymuje rentę w wysokości 726,10 zł netto miesięcznie, a jej mąż emeryturę w wysokości 3026 zł netto miesięcznie. Strona skarżąca jest właścicielem działki nr 108, ½ części działki nr 109 oraz ½ części domu o pow. 105 m2 z 1978r. M. M. jest natomiast właścicielem ½ części działki nr 109.
Postanowieniem z dnia 11 lipca 2014 r. Referendarz sądowy w WSA w Krakowie wniosek o przyznanie prawa pomocy oddalił.
W sprzeciwie od tego postanowienia (oryginał znajduje się w aktach I SA/Kr 446/14), wnioskodawczyni szczegółowo opisała swój stan zdrowia i okoliczności, które do tego stanu doprowadziły. Podniesiono, że skarżąca wymaga stałej opieki, drogich leków oraz ciągłej rehabilitacji. Renta strony nie wystarcza na pokrycie tych wydatków. Podniesiono także szereg zarzutów dotyczących działań podejmowanych przez Urząd Miasta i Prezydenta Miasta .
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm., powoływanej dalej jako "p.p.s.a."), w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.
Stosownie do treści art. 245 § 1 p.p.s.a., prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 2). Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym - zgodnie z art. 246§1 pkt 1 p.p.s.a. - następuje gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.
Wniosek skarżącej nie zasługuje na uwzględnienie. Podkreślić w tym miejscu należy, że przyznanie prawa pomocy oznacza, że ciężar kosztów postępowania w zakresie objętym prawem pomocy poniesie zamiast strony budżet państwa, a zatem wszyscy obywatele. W orzecznictwie sądowym powszechny jest pogląd, że przyznanie prawa pomocy powinno mieć charakter wyjątkowy i powinno być stosowane w stosunku do osób pozostających w faktycznym ubóstwie. Prawo pomocy powinno być więc udzielane przede wszystkim osobom bez źródeł stałego dochodu oraz bez majątku, które ze względu na okoliczności życiowe są pozbawione środków do życia, bądź też ich środki są bardzo ograniczone i zaspokajają tylko podstawowe potrzeby życiowe. Jak zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 5 czerwca 2012 r., sygn. akt II OZ 476/12, wymóg ponoszenia kosztów postępowania nie stanowi ograniczenia prawa do Sądu i jest usprawiedliwiony koniecznością zapewnienia właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Przyznanie stronie prawa pomocy, jako odstępstwo od powyższej zasady, stanowiące swoistą formę dofinansowania jej z budżetu państwa poprzez zapewnienie bezpłatnego udziału w postępowaniu, powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach wyjątkowych, w których zdobycie środków na pokrycie kosztów tego postępowania jest rzeczywiście niemożliwe. Sąd zauważa, że użyte w art. 246 p.p.s.a. sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości również co do tego, że inicjatywa w zakresie uprawdopodobnienia okoliczności świadczących o trudnej sytuacji materialnej, np. związanej z ponoszeniem nadzwyczajnych kosztów utrzymania, czy leczenia spoczywa na wnioskodawcy. Aby dokonać oceny możliwości płatniczych strony sąd musi dysponować co najmniej informacjami i dokumentami o jakich przedłożenie wezwano H. M. w toku postępowania przed Referendarzem sądowym. Została ona bowiem wezwana do przedłożenia: spisu miesięcznych wydatków rodziny związanych z bieżącymi potrzebami, uwzględniającego ewentualne koszty leczenia i rehabilitacji, popartego odpowiednimi rachunkami; wyciągów z kont bankowych H. M., M. M., obejmujących operację z ostatnich trzech miesięcy i ich obecny stan; wyciągów z ich lokat bankowych; zeznania podatkowego skarżącej i jej męża za 2013r.; dowodu przelewu, przekazu emerytury męża skarżącej za ostatni miesiąc; odpisów z ksiąg wieczystych (lub ich kserokopii), obejmujących nieruchomości będące własnością lub współwłasnością skarżącej i jej męża (można było ewentualnie podać numery przedmiotowych ksiąg wieczystych). Mimo szczegółowego wezwania skarżąca nie przedłożyła żadnych dokumentów obrazujących jej sytuację finansową oraz jej męża. Należy w tym miejscu podkreślić, że dopiero zestawienie i analiza faktycznie uzyskiwanych przez skarżącą, jej męża dochodów i ponoszonych wydatków pozwolą na ocenę w zakresie spełniania przesłanki przyznania prawa pomocy. Obowiązek wykazania braku możliwości poniesienia kosztów postępowania, a tym samym przedstawienia i wykazania wszelkich okoliczności potwierdzających ten fakt obciąża wnioskującego o przyznanie prawa pomocy. Zgodnie z orzecznictwem sądowoadministracyjnym uchylanie się strony od obowiązków nałożonych w toku postępowania o przyznanie prawa pomocy jest przeszkodą wyłączającą możliwość przyznania tego prawa (por. postanowienie NSA z 5 września 2005 r., sygn. akt II FZ 418/05).
Podsumowując Sąd stwierdza, że skarżąca nie zrealizowała warunków wykazania, że nie jest w stanie uiścić jakichkolwiek kosztów postępowania. Złożone na urzędowym formularzu oświadczenie jest niepełne, nie zawiera bowiem wszystkich danych o sytuacji majątkowej, rodzinnej i finansowej skarżącej. Uchylanie się od złożenia pełnego i wyczerpującego oświadczenia oraz przedłożenia dokumentacji (bardzo istotnej dla oceny sytuacji finansowej wnioskodawczyni), musi prowadzić w powyższej sytuacji do oceny, że skarżącej nie przysługuje prawo pomocy we wnioskowanym zakresie.
Mając powyższe na uwadze, na zasadzie art. 246 § 1 pkt 1 w zw. z art. 260 p.p.s.a., Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.