Kraków, dnia 18 grudnia 2012 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Piotr Głowacki po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2012 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku E.M. o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi E.M. na indywidualną interpretację Ministra Finansów z dnia 5.04.2012r., znak : [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych postanawia: oddalić wniosek w całości.
W niniejszej sprawie E.M., w celu złożenia skargi kasacyjnej, wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata. We wniosku wskazała, że pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z mężem T.M., podając jednocześnie, iż nastąpiła faktyczna rozdzielność majątkowa i separacja małżeńska. Małżonkowie mieszkają w lokalu kwaterunkowym o pow. 60 m2. Wnioskodawczyni otrzymuje emeryturę w wysokości 1 491,46 zł , netto i z tego tytułu w 2011r. uzyskała 20,518,90 zł dochodu. Obecnie posiada oszczędności w wysokości 1.908,04 zł. Miesięczne koszty utrzymania obejmują wg oświadczenia: czynsz za mieszkanie - 881,56 zł., opłatę za gaz ok. 68, 715 zł. (137,43 : 2 miesiące = 68,715 zł.), opłatę za energie elektryczną - 136,52 zł., koszty leków i suplementów diety - 150 zł. Nadto podała, że raty za komputer wynoszą 150 zł.
Pomimo skierowanego do skarżącej, na podstawie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, (dalej: p.p.s.a.), wezwania referendarza sądowego z dnia 23 sierpnia 2012r., nie przedstawiła ona:
- zeznania podatkowego T.M.za 2011r.,
- dowodu przelewu lub przekazu emerytury T. M. za ostatni miesiąc, który dokumentowałby dochód małżonka skarżącej;
- wyciągów z kont bankowych T. M. obejmujących operacje z ostatnich trzech miesięcy i ich obecny stan.
Postanowieniem z dnia 31 października 2012r. referendarz sadowy oddalił wniosek w całości.
Skarżąca złożyła w terminie sprzeciw, podając iż nie stać jej na opłacenie kosztów, które w jej ocenie wraz z wynagrodzeniem profesjonalnego adwokata mogą wynieść kilka tysięcy złotych. Nadto podała, że istnienie separacji faktycznej z mężem zwalnia z obowiązku wskazywania jego majątku i dochodów. Podkreśliła, że jej dochody oznaczają, iż na dzienne utrzymanie ma około 40 zł.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W niniejszej sprawie E. M. wniosła o przyznanie prawa pomocy w całości, tj. w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata.
W ocenie sądu skarżąca nie wykazała, że winna korzystać z całkowitego, czy też częściowego zwolnienia od kosztów sądowych.
Na wstępie należy wyjaśnić, że przyznanie prawa pomocy powinno mieć charakter wyjątkowy i być stosowane w relacji do osób charakteryzujących się ubóstwem (przykładowo do takich osób można zaliczyć bezrobotnych bez prawa do zasiłku, lub osoby ze względu na okoliczności życiowe pozbawione całkowicie środków do życia). Strona będąca osobą fizyczną powinna partycypować w kosztach postępowania, jeżeli ma jakiekolwiek środki majątkowe, w szczególności posiada stały miesięczny dochód przewyższający ustalone minimalne wynagrodzenie za pracę (postanowienie NSA z 22 grudnia 2002r., sygn. akt: OZ 862/04, niepubl.).
Zwolnienie od kosztów sądowych stanowi odstępstwo od generalnej zasady odpłatności wymiaru sprawiedliwości wyrażonej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 10 stycznia 2005r. (sygn. akt: FZ 478/04, niepubl.), stwierdził, iż opłaty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienia od ponoszenia tego rodzaju danin stanowią odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji. Dlatego też muszą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby, czy osób, na współobywateli. Z ich bowiem środków pochodzą dochody budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia strony skarżącej z obowiązku ich ponoszenia. Strona musi zatem wykazać, że jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, iż uzasadnia poczynienie odstępstwa od tej generalnej reguły.