Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Piotr Popek po rozpoznaniu w dniu 30 września 2016 r. na posiedzeniu niejawnym sprzeciwu K.Z. od postanowienia referendarza sądowego z dnia 16 września 2016 r., sygn. I SA/Rz 605/16 zwalniającego K.Z. od kosztów sądowych i odmawiającego przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie w sprawie ze skargi K.Z. na decyzję Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia [...] czerwca 2016 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia kwoty nienależnie pobranych płatności z tytułu realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych postanawia utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.
Wraz ze skargą na opisaną w sentencji niniejszego postanowienia decyzję K.Z. (dalej: skarżący) wniósł o zwolnienie od kosztów sądowych, a wezwany do złożenia wniosku na urzędowym formularzu rozszerzył go o żądanie ustanowienia adwokata. Skarżący podał, że jest osobą bezrobotną, na utrzymaniu żony, która uzyskuje emeryturę w kwocie 1260 zł. We wniosku skarżący wskazał, że pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z żoną, a jako stałe wydatki skarżący wyszczególnił opłaty za gaz 46 zł, energię elektryczną 102 zł, telefon 78 zł, lekarstwa 400 zł, odpady 45 zł, żywność 260 zł, zaznaczając przy tym, że wiele produktów żywnościowych pozyskuje z własnej uprawy owoców i warzyw. Skarżący jako stałe wydatki wyszczególnił także należności egzekwowane przez komornika w kwocie 300 zł.
W dodatkowych oświadczeniach o stanie majątkowym skarżący zaznaczył, że po przekazaniu gospodarstwa synowi, zamieszkuje w nim dożywotnio bez żadnych opłat. Dodał również, że koszty zakupu opału, podatków, a także koszty opłat za gaz i telefon ponosi syn.
Skarżący przedłożył również dokumenty źródłowe, w postaci między innymi kopii rachunków za media, umowy dotyczącej kredytu i wyciągów z rachunku bankowego żony.
Postanowieniem z dnia 16 września 2016 r. sygn. I SA/Rz 605/16 referendarz sądowy zwolnił skarżącego od kosztów sądowych, odmówił zaś przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie uznając, że skarżący nie wykazał, że nie jest w stanie, chociażby w minimalnym zakresie partycypować w kosztach postępowania. Referendarz zauważył, że w kwestii wydatków oświadczenie skarżącego jest niekonsekwentne; pierwotnie wskazuje na obciążenia wydatkami, które musi samodzielnie ponosić, później zaś podaje, że część z nich faktycznie uiszcza syn, a to z kolei prowadzi do konkluzji, iż skarżący posiada możliwości przynajmniej częściowego partycypowania w kosztach niniejszego postępowania, co tym samym wyklucza przyznanie mu prawa pomocy w zakresie całkowitym.
Referendarz na marginesie sprawy zasygnalizował, że w postępowaniu sądowoadministracyjnym, przed sądem I instancji, strona skarżąca nie jest zobligowana do działania poprzez zawodowego pełnomocnika, a sąd rozpoznający sprawę, nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną zaś w razie uzasadnionej potrzeby, sąd udziela stronom występującym bez zawodowego pełnomocnika, niezbędnych pouczeń, co do czynności procesowych i skutków ich zaniedbań.
W sprzeciwie skarżący stwierdził, że okoliczności uprawniające do przyznania prawa pomocy zostały wykazane argumentując, że jego gospodarstwo produkuje wyłącznie na własne potrzeby, natomiast dochód ze sprzedaży żywca, co zostało podniesione przez referendarza jako okoliczność świadcząca na niekorzyść skarżącego (powiększająca dochody gospodarstwa domowego) był incydentalny, podyktowany wyjątkową sytuacją, która w ostatecznym rezultacie wpłynie niekorzystnie na sytuację finansową rodziny, ponieważ wygeneruje dodatkowe koszty utrzymania (zakup produktów żywnościowych). Skarżący podkreślił, że jego rodzina żyje skromnie, posiłkując się środkami pieniężnymi pochodzącymi z kredytu w rachunku bankowym, a dodatkowo na złą sytuację finansową wpływa choroba skarżącego, na okoliczność której załączył dokumentację.