18 grudnia 2013 r. Referendarz sądowy Grzegorz Antas Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2013 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Rejonowego Związku Spółek Wodnych w [...] o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi Rejonowego Związku Spółek Wodnych w [...] na postanowienie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia [...] września 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej postanawia: odmówić przyznania prawa pomocy.
W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu sądowego od skargi na postanowienie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia [...] września 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej strona skarżąca - Rejonowy Związek Spółek Wodnych w [...] wystąpiła o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym. Swój wniosek Rejonowy Związek Spółek Wodnych w [...] uzasadnił realizacją przez Związek celów publicznych nieobliczonych na osiąganie zysków, przy wsparciu finansowym państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego. We wniosku Rejonowy Związek Spółek Wodnych w [...] przedstawił, że nie dysponuje profesjonalnymi zasobami w zakresie prawa oraz ma trudną sytuację finansową. Wskazał, że wysokość kapitału zakładowego wynosi [...] zł, wysokość środków trwałych [...] zł, zaś wysokość straty za ostatni rok obrotowy Związku - [...] zł. Z przedstawionej informacji wynika jednocześnie, że Rejonowy Związek Spółek Wodnych w [...] na rachunku bankowym posiada [...] zł.
Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy zważyć należało, co następuje:
W świetle art. 246 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270), dalej: p.p.s.a., osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym - gdy wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania.
Mając na uwadze wymieniony warunek uwzględnienia żądania przyznania prawa pomocy, stwierdzić należy, że wniosek Rejonowego Związku Spółek Wodnych w [...] nie znajduje uzasadnienia. W pierwszym rzędzie uwzględnienia w sprawie wymagał status prawny wnioskodawcy wpływający na zasady prowadzonej przez niego gospodarki finansowej. Rejonowy Związek Spółek Wodnych w [...] jest związkiem spółek wodnych w rozumieniu art. 164 ust. 8 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 ze zm.). Przepisami normującymi jego funkcjonowanie są właściwe przepisy dotyczące spółki wodnej (na zasadzie ich odpowiedniego stosowania - art. 164 ust. 9 cyt. ustawy). Oznacza to, że spółki wodne będące członkami Związku, niezależnie od innych źródeł jego finansowania, są obowiązane do zapewnienia powołanej przez siebie jednostce organizacyjnej środków w wysokości adekwatnej do ustalonych dla niej celów (art. 170 ust. 1 w zw. z art. 166 ust. 1 pkt 3 ustawy). Składający wniosek nie wykazał, by powyższe środki z przyczyn niezależnych od Związku nie były zapewnione (wniesione) lub ich wysokość pozostawała, bez winy strony, zaniżona w stosunku do rzeczywistych potrzeb. Nie może budzić wątpliwości, że koszty sądowe wynikające z wszczęcia postępowania sądowego nakierowanego na kontrolę legalności postanowienia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia [...] września 2013 r., jak też koszty zastępstwa procesowego powinny być traktowane jako normalny rodzaj wydatku jednostki uczestniczącej w obrocie prawnym. Oznacza to, że źródłem pokrycia powyższego wydatku powinny się stać środki przyznane wnioskodawcy lub przez niego wypracowane przy realizacji swoich zadań. W ramach planowania wydatków, przewidując realizację swoich uprawnień, Rejonowy Związek Spółek Wodnych w [...] powinien uwzględnić konieczność posiadania środków finansowych w wysokości w pełni odpowiadającej jego potrzebom administracyjnym. Okoliczność, że takie środki nie zostały przez organy Związku w ramach jego budżetu zaplanowane lub po określonym czasie okazały się niewystarczające, nie daje podstawy do przyznania prawa pomocy, stanowić natomiast powinno przesłankę do zwrócenia się przez Związek o dodatkowe dofinansowanie w formach przewidzianych przez statut. Związek, będąc osobą prawną, samodzielnie uczestniczy w obrocie prawnym, może zatem w szczególności zaciągać zobowiązania, odpowiadając za nie swoim majątkiem (art. 169 ust. 1 ustawy). W rozpoznawanej sprawie nie można jednocześnie tracić z pola widzenia tego, że w ramach aktywów obrotowych Rejonowy Związek Spółek Wodnych w [...] wykazał, iż dysponuje na rachunku bankowym wolnymi środkami pieniężnymi. Brak jest przeszkód prawnych, by powyższe środki nie mogły zostać uruchomione w sytuacji ciążącego na Związku zobowiązania wynikającego z obowiązku partycypowania w kosztach postępowania sądowego. W postanowieniu z dnia 23 listopada 2010 r. sygn. II OZ 1155/10 Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że przez pojęcie "środki", o których mowa w art. 246 § 2 p.p.s.a., należy rozumieć tak środki finansowe gromadzone na rachunkach bankowych, jak i wartość środków trwałych należących do osoby prawnej, czy też innej jednostki organizacyjnej nieposiadajacej osobowości prawnej. Zasada ta znajduje swoje źródło w stwierdzeniu, że jednostka organizacyjna biorąca udział w postępowaniu nie może uchylać się od obowiązku uiszczenia kosztów postępowania poprzez odwoływanie się do swojej trudnej sytuacji majątkowej i mających związek z tą sytuacją obowiązków polegających na konieczności regulowania zobowiązań wobec innych podmiotów aniżeli sąd (por. postanowienie NSA z dnia 23 stycznia 2006 r., sygn. II FZ 23/06; postanowienie NSA z 12 lutego 2013 r. sygn. II GZ 57/12). W normalnych warunkach obrotu prowadzenie działalności, nawet jeżeli nie jest ona nastawiona, tak jak w kontrolowanym przypadku, w sposób bezpośredni na osiągnięcie zysku (art. 164 ust. 1 cyt. ustawy) wiąże się z koniecznością prowadzenia postępowań sądowych. Koszty sądowe wynikające z tychże postępowań powinny być zatem kwalifikowane jako wydatki związane z bieżącą działalnością danej jednostki organizacyjnej.
W tych warunkach, uznając wniosek Rejonowego Związku Spółek Wodnych w [...] za nieuzasadniony, na podstawie art. 246 § 2 pkt 1 i art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a. postanowiono jako w sentencji.