Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jacek Brolik, Sędziowie: NSA Bogdan Lubiński (sprawozdawca), WSA del. Piotr Pietrasz, Protokolant Szymon Mackiewicz, po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2010 r. na rozprawie w Izbie Finansowej wniosku o cofnięcie skargi kasacyjnej H. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 maja 2008 r. sygn. akt III SA/Wa 188/08 w sprawie ze skargi H. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia 23 listopada 2007 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji ustalającej łączne zobowiązanie pieniężne za 2007 r. postanawia: 1) umorzyć postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, 2) przyznać od Skarbu Państwa - z kasy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na rzecz adwokata P. W. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
Wyrokiem z dnia 21 maja 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 188/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę H. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia 23 listopada 2007 r. w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji ustalającej łączne zobowiązanie pieniężne za 2007 r.
Ze stanu sprawy przyjętego przez Sąd pierwszej instancji wynika, że zaskarżoną decyzją SKO utrzymało w mocy własną decyzję z dnia 7 września 2007 r. stwierdzającą nieważność decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia 11 maja 2007 r. Organ podniósł, że Wójt Gminy D. decyzją z dnia 16 lutego 2007 r. ustalił H. P., A. P. R. P., Z. P. i S. P. wymiar łącznego zobowiązania pieniężnego na 2007 r. Za podstawę opodatkowania przyjął w podatku od nieruchomości pozostałe budynki o powierzchni 18,39 m2 oraz w podatku rolnym użytki rolne o powierzchni 0,12 ha.
W wyniku złożonego przez H. P. odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 11 maja 2007 r. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji.
Decyzją z dnia 7 września 2007 r. SKO, po uprzednim wszczęciu postępowania, stwierdziło nieważność decyzji z dnia 11 maja 2007 r. W uzasadnieniu wyjaśniło, że decyzja z dnia 11 maja 2007 r. dotknięta jest wadą, o jakiej mowa w art. 247 ust. 1 pkt 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) - zwanej dalej ord. pod., tzn. została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Została ona bowiem skierowana m.in. do R. P., natomiast z akt sprawy wynika, że zmarł on dnia 4 grudnia 2002 r., a zatem w dniu wydania decyzji nie żył.
W skardze na decyzję z dnia 23 listopada 2007 r. strona wniosła o naliczenie podatku o nieruchomości rolnej i budynków, zgodnie z aktami własności. Wyjaśniła, że współwłasność ma 0,38 ha powierzchni, w której udział skarżącej z mężem wynosi 2/4 części. Udziały M. G. i W. G. wynoszą po 1/8 część każdy oraz W. Z. 1/4 udziału. Wskazała, że w 1991 r. Wójt Gminy w D. "uwłaszczył" W. Z., która figuruje na nakazach płatniczych skarżącej, tak jak i M. i W. G. Skarżąca, zadała pytanie, dlaczego jej synów wpisano jako spadkobierców po jej zmarłym mężu, skoro synowie nie "przyjmowali spadku" w Sądzie. Wyjaśnia, że postanowienie Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim z dnia 12 sierpnia 2002 r., sygn. akt: Ns 601/02 w sprawie stwierdzenia spadku po jej zmarłym mężu - S. P. obejmuje spadek w postaci odszkodowania z Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie.
W odpowiedzi na skargę SKO wniosło o jej oddalenie.
Sąd pierwszej instancji - oddalając skargę - stwierdził, że w sentencji decyzji z dnia 11 maja 2007 r. wskazano, iż utrzymuje ona w mocy decyzję Wójta Gminy D. z dnia 16 lutego 2007 r., ustalającą podatniczce oraz pozostałym współwłaścicielom, tj.: A. P., R. P., Z. P. i S. P. wymiar łącznego zobowiązania pieniężnego na 2007 r. na kwotę 95.000 zł. Podniósł, że w niniejszej sprawie u podstaw stwierdzenia nieważności decyzji SKO z dnia 11 maja 2007 r. legły ustalenia, iż decyzja ta została skierowana do osoby nieżyjącej w dacie jej wydania, tj. do R. P. Z załączonego bowiem do akt sprawy odpisu skróconego aktu zgonu wynika, że R. P. zmarł 4 grudnia 2002 r. W ocenie Sądu było to rozstrzygnięcie prawidłowe, gdyż skierowanie decyzji do osoby nieżyjącej ma niewątpliwie istotne znaczenie dla prowadzonego postępowania wymiarowego. Koniecznym elementem każdego postępowania administracyjnego są jego podmioty. Żeby można było mówić o istnieniu postępowania musi istnieć organ administracyjny, mający zdolność prawną do jego prowadzenia oraz strona, o której prawach organ orzeka w danym postępowaniu. W stanie prawnym obowiązującym w dacie weryfikowanego orzeczenia, podobnie zresztą jak i obecnie, osoba fizyczna mogła być stroną postępowania, jeżeli miała zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków, a zatem jeżeli miała zdolność prawną (art. 8 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 135 ord. pod.). Zdolność prawna powstawała zaś z chwilą narodzin, a kończyła się z chwilą śmierci. Z powyższego jednoznacznie wynika, że R. P. jako osoba zmarła nie mógł być stroną postępowania wymiarowego w podatku od nieruchomości. Postępowanie to mogło się toczyć dalej jedynie z udziałem spadkobierców lub kuratora masy spadkowej. W niniejszej sprawie udział tych osób pominięto, stąd też zapadłe rozstrzygnięcie o sytuacji prawnej osoby nieżyjącej, Sąd uznał za rażąco naruszające prawo, będące podstawą do stwierdzenia nieważności decyzji ( art. 247 § 1 pkt 3 ord. pod.).