Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Zbigniew Kmieciak, Sędzia NSA Bogdan Lubiński (sprawozdawca), Sędzia WSA del. Bartosz Wojciechowski, Protokolant Justyna Bluszko-Biernacka, po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2013 r. na rozprawie w Izbie Finansowej wniosku Prezydenta Miasta Lublina z dnia 4 stycznia 2013 r. nr EG-OR.3160.2.2013 o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Prezydentem Miasta Lublina a Naczelnikiem Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa - Śródmieście w przedmiocie wskazania organu właściwego do prowadzenia egzekucji administracyjnej mandatu karnego postanawia: wskazać Prezydenta Miasta Lublina jako organ właściwy do prowadzenia egzekucji administracyjnej w sprawie.
Wnioskiem z dnia 4 stycznia 2013 r. Prezydent Miasta Lublin, na podstawie art. 4 w zw. z art. 15 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm. - zwanej dalej "p.p.s.a." wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego pomiędzy Prezydentem Miasta Lublin a Naczelnikiem Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście przez wskazanie Naczelnika Urzędu Skarbowego, jako organu właściwego rzeczowo i miejscowo do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie wystawionego przez Prezydenta Miasta Lublin tytułu wykonawczego, dotyczącego należności z tytułu grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego.
Z uzasadnienia wniosku wynika, że postanowieniem z dnia 30 listopada 2012 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego, wskazując na art. 123 § 1 i art. 65 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071 ze zm. - zwanej dalej "k.p.a.") oraz art. 19 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r. poz. 1015 - zwanej dalej "u.p.e.a.") przekazał Prezydentowi Miasta tytuł wykonawczy. W ocenie Naczelnika Urzędu Skarbowego, treść art. 19 § 2 u.p.e.a. wskazuje na właściwość rzeczową Prezydenta Miasta do przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego.
Prezydent Miasta nie podzielił stanowiska Naczelnika Urzędu Skarbowego. Powołując się na art. 19 k.p.a. zwrócił uwagę, że organy administracyjne przestrzegają z urzędu zarówno właściwości rzeczowej jak i miejscowej - brak którejkolwiek z nich skutkuje brakiem właściwości do prowadzenia postępowania. W sytuacji, gdy miejsce zamieszkania ukaranego mandatem karnym dłużnika znajduje się w terytorialnym zasięgu działania Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście, właściwy rzeczowo i miejscowo jest ten organ.
Autor wniosku wywiódł, że właściwość organów egzekucyjnych ustala się łącznie w oparciu o przepisy art. 19 i art. 22 u.p.e.a.
W odpowiedzi na wniosek o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego, Naczelnik Urzędu Skarbowego wniósł o wskazanie, że organem właściwym rzeczowo do prowadzenia egzekucji należności pieniężnej z tytułu grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego jest Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy. Powołując się na art. 22 oraz art. 19 § 2 u.p.e.a. stwierdził, że właściwym organem egzekucyjnym w przedmiotowej sprawie, spełniającym kryteria określone w art. 19 § 2 u.p.e.a., jest Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Odnosząc się do istoty argumentacji przedstawionej we wniosku Prezydenta Miasta Lublina o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego, należy podkreślić, że w gruncie rzeczy zawiera ona wewnętrzną sprzeczność, co samo w sobie musi skłaniać do uznania jej za bezzasadną. We wniosku, o którym mowa, trafnie zaznaczono, że posłużenie się w art. 19 k.p.a. spójnikiem "i" oznacza konieczność spełnienia obydwu wynikających z niego wymagań, tj. posiadanie przez dany organ zarówno właściwości rzeczowej, jak i miejscowej w sprawie. Wspomniany przepis ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym w związku z odesłaniem z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Jak przyznano we wniosku, "brak któregokolwiek z rodzajów [...] właściwości przesądza o braku właściwości do prowadzenia postępowania" (s. 2). Rzecz w tym, że kontynuacją tej myśli jest stwierdzenie, według którego, właściwość rzeczowa Prezydenta Miasta Lublina do prowadzenia egzekucji została określona w art. 19 § 2 drugiej z wymienionych ustaw, w związku z ustawą z 5 grudnia 1996 r. zmieniającą ustawę o zmianie zakresu działania niektórych miast oraz o miejskich strefach usług publicznych (Dz. U. nr 156, poz. 773) i unormowaniami art. 87 i 88 ustawy z 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. nr 133, poz. 827). Właściwość rzeczowa Prezydenta Miasta Lublina nie była tym samym kwestionowana. Podnoszony był natomiast brak właściwości miejscowej tego organu w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego dotyczącego należności z tytułu grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego, na podstawie wystawionego przez Prezydenta Miasta Lublina tytułu wykonawczego nr [...]. Nietrudno zauważyć, że takie ujęcie problemu wyklucza również właściwość w tej sprawie Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście, jako organu pozbawionego właściwości rzeczowej. Zasada praworządności niedopuszcza bowiem jednocześnie właściwości dwóch organów administracji publicznej w tej samej sprawie. Jeśli jeden z nich jest właściwy (a to stwierdzono wprost we wniosku o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego w odniesieniu do Prezydenta Miasta Lublina), to nie może w niej być właściwy drugi organ, w tym wypadku Naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście. Redakcja art. 19 k.p.a. nie pozostawia przy tym najmniejszych wątpliwości co do tego, że badanie właściwości jakiegokolwiek organu administracyjnego w sprawie należy zacząć od ustalenia właściwości rzeczowej (merytorycznej). Sprawdzenie, kto (jaki organ) jest właściwy miejscowo trzeba wobec tego traktować jako dalszą czynność, dokonywaną zawsze z uwzględnieniem kryteriów wynikających z art. 21 kodeksu lub przepisów innych ustaw. Wbrew temu, co przyjął wnioskodawca, ustalając ową właściwość nie można poprzestać na analizie przepisu art. 22 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Jeśli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób wskazany w tym uregulowaniu, to w myśl art. 21 § 2 k.p.a., przyjmuje się, że "sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania". Uregulowanie to, z mocy art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, znajduje odpowiednie zastosowanie wówczas, gdy zawodne okażą się inne kryteria ustalania właściwości miejscowej. Uwzględnienie miejsca zdarzenia uzasadniającego podjęcie egzekucji eliminuje wątpliwości podniesione we wniosku Prezydenta Miasta Lublina i dostarcza wskazówki przesądzającej o wyniku sporu kompetencyjnego.
W tym stanie rzeczy, Naczelny Sąd Administracyjny, z mocy art. 4 w związku z art. 15 § 1 pkt 4 i § 2 p.p.s.a., postanowił wskazać Prezydenta Miasta Lublina jako organ właściwy do wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego dotyczącego należności z tytułu grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego, na podstawie wystawionego przez ten organ tytułu wykonawczego nr [...] z dnia 21 listopada 2011 r.