Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Stanisław Gronowski Sędzia NSA Marzenna Zielińska (spr.) Sędzia del. WSA Mirosław Trzecki po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi R. G. o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 kwietnia 2013 r. sygn. akt VI SA/Wa 1794/12 w sprawie ze skargi R. G. na decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] czerwca 2012 r. nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej za przejazd po drodze krajowej bez uiszczenia opłaty elektronicznej postanawia: 1. odrzucić skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku, 2. zwrócić ze środków budżetowych Naczelnego Sądu Administracyjnego na rzecz R. G. wpis od skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia uiszczony w wysokości 200 zł (dwieście złotych).
Wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2013 r. (sygn. akt VI SA/Wa 1794/12) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę R. G. na decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] czerwca 2012 r. (nr [...]), którą organ ten - po ponownym rozpatrzeniu sprawy - utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...] lutego 2012 r. o nałożeniu na R. G. kary pieniężnej w wysokości 3000 zł za przejazd po drodze krajowej bez uiszczenia opłaty elektronicznej. Z akt sprawy wynika, że żadna ze stron nie złożyła wniosku o sporządzenie uzasadnienia wspomnianego wyroku WSA, nie złożono od niego skargi kasacyjnej ani innego środka prawnego, wobec czego orzeczenie to stało się prawomocne od dnia 21 maja 2013 r.
W dniu 21 maja 2015 r. R. G. (zastępowany przez niemieckiego adwokata U. H., działającego w ramach transgranicznej pomocy prawnej) wystąpił ze skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem wskazanego wyżej, prawomocnego wyroku WSA w Warszawie. Strona zarzuciła, że wyrok ten jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP w zw. z art. 13k ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 460), art. 20 i art. 21 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w zw. z art. 18 oraz art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej oraz z punktem 15. preambuły do dyrektywy 2006/38/WE. Podnosząc te zarzuty, skarżący wniósł o stwierdzenie niezgodności z prawem zaskarżonego orzeczenia.
W uzasadnieniu autor skargi stwierdził w szczególności, że wniesienie skargi w trybie art. 285a § 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej zwanej "p.p.s.a.") jest zasadne "ze względu na wyjątkowy charakter naruszeń prawa, godzący w podstawy konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej jako państwa prawa oraz nakaz dyskryminacji obywateli unijnych współtworzący w regulacjach traktatowych oraz Karcie Praw Podstawowych ramy prawne Unii Europejskiej". Stwierdził również, że skarżący nie widzi innych możliwości uchylenia wspomnianego wyroku WSA.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 285a § 1 p.p.s.a. skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego, gdy przez jego wydanie została stronie wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Z kolei art. 285a § 2 p.p.s.a. stanowi, że skarga, o której mowa w § 1, przysługuje również w wyjątkowych przypadkach od prawomocnego orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli strony nie skorzystały z przysługujących im środków prawnych, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych.
Zakresem normy z art. 285a § 2 p.p.s.a. objęte są zatem w wyjątkowych sytuacjach prawomocne orzeczenia wojewódzkich sądów administracyjnych, jeżeli strony nie skorzystały z przysługujących im środków prawnych, np. nie wniosły skargi kasacyjnej lub nie wniosły skargi o wznowienie postępowania, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych, np. istnieją przesłanki i termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania. W takim przypadku strona wnosząca skargę na podstawie art. 285a § 2 p.p.s.a. obowiązana jest w skardze tej - poza innymi warunkami wymienionymi w art. 285e § 1 p.p.s.a. - wykazać, że występuje wyjątkowy przypadek uzasadniający wniesienie skargi, co obejmuje także wykazanie, dlaczego nie wykorzystała przysługujących jej środków prawnych (art. 285e § 1 pkt 5 p.p.s.a.). Skargę, która nie spełnia wymagań określonych w art. 285e § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny odrzuca na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 285h § 1 p.p.s.a. (takie stanowisko zostało zaprezentowane w postanowieniach Naczelnego Sądu Administracyjnego m.in.: z dnia 25 lutego 2011 r. o sygn. akt I ONP 14/11, z dnia 17 grudnia 2010 r. o sygn. akt I ONP 16/10 i z dnia 19 czerwca 2012 r. o sygn. akt II FNP 11/12 - treść tych orzeczeń jest dostępna w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl/).