Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Hanna Kamińska (spr.) Sędzia NSA Magdalena Bosakirska Sędzia NSA Stanisław Gronowski Protokolant Paweł Gorajewski po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2013 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej "P." Spółki z o.o. z siedzibą w [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 lutego 2012 r. sygn. akt VII SA/Wa 2395/11 w sprawie ze skargi "P." Spółki z o.o. z siedzibą w [...] na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] października 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji dotyczącej określenia wysokości zaległych składek na ubezpieczenia społeczne postanawia: 1. uchylić zaskarżony wyrok, 2. odrzucić skargę, 3. zwrócić ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na rzecz "P." Spółki z o.o. z siedzibą w [...] 500 (pięćset) złotych tytułem nienależnie uiszczonych kosztów sądowych.
Wyrokiem z dnia 14 lutego 2012 r., sygn. akt VII SA/Wa 2395/11, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej powoływanej jako "p.p.s.a."), oddalił skargę "P." Spółki z o.o. z siedzibą w [...] na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] października 2010 r., nr [...], którą organ ten utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...] lipca 2010 r., nr [...], o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] kwietnia 1999 r., nr [...], którą określono stan zadłużenia Z. S.A. [...] z tytułu zaległych składek na ubezpieczenia społeczne pracowników za wskazany w tej decyzji okres.
Sąd pierwszej instancji rozpoznawał sprawę dwukrotnie, bowiem Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 29 września 2011 r., sygn. akt II GSK 1935/11, uchylił poprzednio wydane w sprawie postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 lipca 2011 r., sygn. akt VII SA/Wa 1437/11, o odrzuceniu skargi "P." Spółki z o.o. ze względu na uznanie, że sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego, skoro regułą jest, że decyzje podejmowane w indywidualnych sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych mogą być zaskarżane do sądu powszechnego. W uzasadnieniu wspomnianego orzeczenia NSA stwierdził, że z art. 83a ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wynika, iż istnieje wyjątkowo możliwość weryfikowania ostatecznej decyzji ZUS w nadzwyczajnym postępowaniu administracyjnym i w postępowaniu sądowoadministracyjnym, ale wyłącznie pod warunkiem, że od takiej decyzji nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu powszechnego. W związku z tym NSA stwierdził, że wskazane wyżej decyzje wydane w postępowaniu nieważnościowym podlegały kontroli sądu administracyjnego, bowiem od decyzji z dnia [...] kwietnia 1999 r. nie wniesiono odwołania do sądu powszechnego.
Mając na uwadze wskazane wyżej stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sąd pierwszej instancji w ponownym postępowaniu rozpoznał skargę spółki merytorycznie. Uznał, że skarga ta jest niezasadna.
Sąd wskazał, że materialnoprawną podstawę decyzji odmawiającej wszczęcia - na wniosek skarżącej spółki - postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej z dnia [...] kwietnia 1999 r. stanowił art. 83a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten - w odróżnieniu od art. 157 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.; dalej: k.p.a.) - umożliwia unieważnienie decyzji jedynie z urzędu. Wykluczone zostało natomiast wszczęcie takiego postępowania na wniosek strony. Z uwagi na to Sąd pierwszej instancji uznał, że odmowa wszczęcia postępowania nieważnościowego na wniosek skarżącej spółki była zgodna z prawem. Sąd dodał, że w zaskarżonej decyzji organ powołał się na brak przesłanek z art. 156 § 1 k.p.a. do stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] kwietnia 1999 r., co należało uznać za wykazanie przez organ braku podstaw do wszczęcia takiego postępowania z urzędu.