Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Rafał Batorowicz po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2005 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia D. S. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 stycznia 2005 r. sygn. akt 6 II SA 4117/02 o odmowie przywrócenia terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 kwietnia 2004 r. sygn. akt 6 II SA 4117/02 oddalającego skargę na decyzję Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2002 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy wydania świadectwa kwalifikacyjnego uprawniającego do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych postanawia: - oddalić zażalenie - U Z A S A D N I E N I E Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2004 r. sygn. 6 II SA 4117/02 Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę D. S. na decyzję Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2002 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wydania świadectwa kwalifikacyjnego do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Pismem nadanym w urzędzie pocztowym w dniu 31 grudnia 2004 r. D. S. wniosła o sporządzenie uzasadnienia wskazanego wyroku, domagając się równocześnie przywrócenia terminu do złożenia wniosku w tym przedmiocie. Skarżąca powołała się na art. 86 § 1, 87 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270) i wywodziła, że nie dokonała czynności w ustawowym terminie bez swojej winy, gdyż w postępowaniu sądowoadministracyjnym działała bez pełnomocnika i pozostawała w przekonaniu, że zostanie zawiadomiona o wyniku sprawy. Wskazując na treść art. 6 P.p.s.a. twierdziła, że nie mogła jej szkodzić nieznajomość prawa. O wyniku sprawy dowiedziała się 28 grudnia 2004 r. Postanowieniem z dnia 14 stycznia 2005 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił wniosek o przywrócenie terminu. Uzasadniając postanowienie sąd pierwszej instancji wskazał, że skarżąca była prawidłowo zawiadomiona o terminie rozprawy w dniu 21 kwietnia 2004 r. i nie stawiła się na tej rozprawie. Zdaniem sądu, istniały możliwości zapoznania się w bliskim czasie po odbyciu rozprawy z jej wynikiem i uzyskania informacji co do sposobu i terminu zaskarżenia wyroku. Sąd uznał, że półroczne oczekiwanie na doręczenie orzeczenia nie odpowiadało przesłance braku winy w zakresie przekroczenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Wskazał na brak należytej staranności skarżącej, przyjął też, że nie była należytym usprawiedliwieniem uchybienia terminu okoliczność działania bez adwokata lub radcy prawnego. Wyjaśnił też, że zgodnie z art. 140 § 1 P.p.s.a. obowiązek sądu w zakresie udzielania wskazówek co do sposobu i terminu wniesienia środków zaskarżenia odnosi się jedynie do sytuacji, gdy przy ogłoszeniu wyroku obecna jest strona działająca bez adwokata. Stwierdził, że z art. 6 P.p.s.a. nie można wyprowadzić wniosku co do obowiązku pouczenia nieobecnych na rozprawie stron o terminie zaskarżenia wyroku nie podlegającego uzasadnieniu z urzędu. Wobec tych okoliczności sąd uznał, że nie zachodziły przesłanki stosowania art. 86 § 1 P.p.s.a. D. S. wniosła zażalenie na wskazane postanowienie, domagając się jego zmiany i przywrócenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Uzasadniając zażalenie, skarżąca powoływała się na wynikający z art. 6 P.p.s.a. obowiązek sądu w zakresie udzielania stronom działającym bez adwokata lub radcy prawnego wskazówek co do czynności procesowych oraz pouczeń co do skutków prawnych tych czynności. Wywodziła, że stanowisko sądu pierwszej instancji odpowiadało zasadzie, iż nieznajomość prawa szkodzi i pozostawało w sprzeczności z regułami wynikającymi z art. 6 P.p.s.a. Podnosiła też, że art. 140 § 1 P.p.s.a. stanowi lex specialis w stosunku do art. 6 P.p.s.a., wobec czego nie było przeszkód by w piśmie zawiadamiającym o rozprawie zawrzeć pouczenie o trybie zaskarżenia ewentualnie zapadłego wyroku. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Z treści art. 85 P.p.s.a. wynika ogólna zasada, zgodnie z którą czynności w postępowaniu sądowym podjęte przez stronę po upływie terminu są bezskuteczne. Wyjątek od tej zasady przewiduje art. 86 § 1 P.p.s.a., według którego możliwe jest zniweczenie skutków uchybienia terminu poprzez jego przywrócenie na skutek wniosku strony. Ustawodawca przewidział skuteczność takiego wniosku tylko w takich sytuacjach, gdy strona nie dokonała czynności w terminie bez swojej winy. Porównanie treści art. 85 P.p.s.a., jako reguły, i art. 86 § 1 P.p.s.a., jako wyjątku, wskazuje, że, podobnie jak w postępowaniu cywilnym, kryterium braku winy wiąże się z obowiązkiem strony do szczególnej staranności przy dokonywaniu czynności procesowej, wobec czego przywrócenie terminu nie jest dopuszczalne, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa (por. Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, Warszawa 1989, t. I, str. 274). Trafnie sąd pierwszej instancji wywiódł, że nie sposób mówić o braku winy strony w sytuacji, gdy uchybienie terminu jest wynikiem kilkumiesięcznego zaniechania zasięgnięcia informacji co do wyniku rozprawy, na której strona nie stawiła się mimo prawidłowego zawiadomienia. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem, nieznajomość prawa nie stanowi przesłanki uznania, że zachodzi brak winy strony, która winna zachować staranność zmierzającą do ochrony swych interesów (por. m.in. wyrok NSA z 29 listopada 1997 r. sygn. III SA 101/96, Kodeks postępowania administracyjnego z orzecznictwem, Gdańsk 2000, str. 159). W postępowaniu z wniosku o przywrócenie terminu obowiązkiem strony jest wykazanie braku winy. Taka sytuacja może zachodzić w szczególności wtedy, gdy sąd mimo ciążącego na nim obowiązku nie dokonuje pouczeń w zakresie obowiązujących terminów, w tym odnoszących się do wniosków o sporządzanie uzasadnień orzeczeń. Art. 6 P.p.s.a. rzeczywiście nakłada na sąd obowiązki udzielania wskazówek i pouczeń stronom działającym bez adwokata. Granice obowiązków przewodniczącego, a szerzej sądu administracyjnego, w zakresie pouczenia stron działających bez adwokata lub radcy prawnego o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia, czego elementem jest złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku oddalającego skargę, określa art. 140 § 1-3 P.p.s.a. Z treści art. 140 § 1 P.p.s.a. a contrario wynika, że brak takiego obowiązku, w sytuacji gdy strona działająca bez adwokata lub radcy prawnego nie jest obecna przy ogłaszaniu wyroku na rozprawie. Materia obowiązków sądu we wskazanym zakresie jest wyczerpująco uregulowana wskazanym przepisem i brak podstaw do przyjęcia, by dalej idące obowiązki sądu wyprowadzać należało z treści art. 6 P.p.s.a. Chybione zatem były zarzuty skarżącej starającej się wykazać, że sąd obowiązany był pouczać ją o trybie i terminach zaskarżania wyroku w innych formach niż przewidziane w art. 140 § 1 P.p.s.a. Z wymienionych powodów oddalono zażalenie na podstawie art. 184 w zw. z art. 198 P.p.s.a.
P O S T A N O W I E N I E
Dnia 6 kwietnia 2005 r.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie:
Sędzia NSA Rafał Batorowicz po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2005 r.
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia D. S.
od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 stycznia 2005 r. sygn. akt 6 II SA 4117/02 o odmowie przywrócenia terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 kwietnia 2004 r. sygn. akt 6 II SA 4117/02 oddalającego skargę na decyzję Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2002 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy wydania świadectwa kwalifikacyjnego uprawniającego do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych postanawia:
- oddalić zażalenie -
U Z A S A D N I E N I E
Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2004 r. sygn. 6 II SA 4117/02 Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę D. S.na decyzję Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2002 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wydania świadectwa kwalifikacyjnego do prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Pismem nadanym w urzędzie pocztowym w dniu 31 grudnia 2004 r. D. S. wniosła o sporządzenie uzasadnienia wskazanego wyroku, domagając się równocześnie przywrócenia terminu do złożenia wniosku w tym przedmiocie. Skarżąca powołała się na art. 86 § 1, 87 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270) i wywodziła, że nie dokonała czynności w ustawowym terminie bez swojej winy, gdyż w postępowaniu sądowoadministracyjnym działała bez pełnomocnika i pozostawała w przekonaniu, że zostanie zawiadomiona o wyniku sprawy. Wskazując na treść art. 6 P.p.s.a. twierdziła, że nie mogła jej szkodzić nieznajomość prawa. O wyniku sprawy dowiedziała się 28 grudnia 2004 r.
Postanowieniem z dnia 14 stycznia 2005 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił wniosek o przywrócenie terminu.
Uzasadniając postanowienie sąd pierwszej instancji wskazał, że skarżąca była prawidłowo zawiadomiona o terminie rozprawy w dniu 21 kwietnia 2004 r. i nie stawiła się na tej rozprawie. Zdaniem sądu, istniały możliwości zapoznania się w bliskim czasie po odbyciu rozprawy z jej wynikiem i uzyskania informacji co do sposobu i terminu zaskarżenia wyroku. Sąd uznał, że półroczne oczekiwanie na doręczenie orzeczenia nie odpowiadało przesłance braku winy w zakresie przekroczenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Wskazał na brak należytej staranności skarżącej, przyjął też, że nie była należytym usprawiedliwieniem uchybienia terminu okoliczność działania bez adwokata lub radcy prawnego. Wyjaśnił też, że zgodnie z art. 140 § 1 P.p.s.a. obowiązek sądu w zakresie udzielania wskazówek co do sposobu i terminu wniesienia środków zaskarżenia odnosi się jedynie do sytuacji, gdy przy ogłoszeniu wyroku obecna jest strona działająca bez adwokata. Stwierdził, że z art. 6 P.p.s.a. nie można wyprowadzić wniosku co do obowiązku pouczenia nieobecnych na rozprawie stron o terminie zaskarżenia wyroku nie podlegającego uzasadnieniu z urzędu. Wobec tych okoliczności sąd uznał, że nie zachodziły przesłanki stosowania art. 86 § 1 P.p.s.a.