Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący : sędzia NSA Cezary Pryca po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia R. P. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w P. z dnia 20 września 2013 r., sygn. akt III SA/Po 655/12 w zakresie odmowy wyłączenia referendarza w sprawie ze skargi R. P. na postanowienie Dyrektora W. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. z dnia [...] kwietnia 2012 r., nr [...] w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności wniesienia zażalenia na pismo dotyczące pozostawienia wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2004 rok bez rozpoznania postanawia: oddalić zażalenie.
Postanowieniem z dnia 20 września 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w P. odmówił wyłączenia referendarza S. M. od rozpoznania sprawy ze skargi R. P. na postanowienie Dyrektora W. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności wniesienia zażalenia na pismo dotyczące pozbawienia wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2004 r.
Sąd orzekał w następującym stanie faktycznym i prawnym:
Zarządzeniem z [...] lipca 2013 r. referendarz sądowy S. M. w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w P. pozostawił wniosek skarżącego o przyznanie prawa pomocy bez rozpatrzenia.
W sprzeciwie od powyższego zarządzenia wnioskodawca zażądał wyłączenia referendarza S. M.. Uzasadniając to żądanie wnioskodawca wskazał, enigmatycznie, że działalność referendarza budzi wątpliwości co do jego bezstronności ze szkodą dla skarżącego.
Do akt niniejszej sprawy dołączono oświadczenie referendarza S. M. z [...] sierpnia 2013 r., w którym wskazał, że brak jest podstaw do jego wyłączenia z rozpoznawania tej sprawy w oparciu o art. 18 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.). oraz art. 19 p.p.s.a.
Sąd I instancji wskazał w uzasadnieniu, iż w świetle art. 19 p.p.s.a. nie może stanowić przesłanki wyłączenia referendarza od udziału w sprawie samo stwierdzenie wnioskodawcy, że - w jego ocenie - działalność referendarza budzi wątpliwości co do jego bezstronności ze szkodą dla skarżącego, bez wskazania przez skarżącego na okoliczności, w których stanowisko to znajdowałoby uzasadnienie. Wyjaśniono, że wniosek o wyłączenie referendarza mogą uzasadniać jedynie takie okoliczności, które obiektywnie mogą wywołać wątpliwości co do jego bezstronności, takich zaś przyczyn skarżący nie powołał. Sąd I instancji stwierdził, że nie zachodziły również przyczyny powodujące wyłączenie referendarza z mocy ustawy zgodnie z art. 18 p.p.s.a.
Zażalenie na powyższe postanowienie złożył R. P. wnosząc o jego uchylenie, gdyż jego treść jest niezgodna ze stanem faktycznym i prawnym.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Jak trafnie wskazał Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia instytucja wyłączenia referendarza ukształtowana jest poprzez odesłanie do przepisów o wyłączeniu sędziego (art. 24 § 1 p.p.s.a.) i ma na celu zagwarantowanie bezstronności przy orzekaniu w danej sprawie, tzn. ma zapewnić, aby na treść rozstrzygnięcia nie miały wpływu osobiste zapatrywania i uprzedzenia osoby biorącej udział w jego podjęciu. Powołana ustawa przewiduje dwie grupy przyczyn wyłączenia referendarza, tj. z mocy prawa oraz na wniosek strony (czy też żądanie referendarza).
Stosownie do art. 18 § 1 p.p.s.a. z mocy ustawy referendarz jest wyłączony w sprawach: 1) w których jest stroną bądź pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki, 2) swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia oraz powinowatych bocznych do drugiego stopnia, 3) osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, 4) w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron, 5) w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą, 6) w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego sporządzonego z jego udziałem lub rozpoznanego przez niego, a także w sprawach, w których występował jako prokurator, 6a) dotyczących skargi na decyzję albo postanowienie, jeżeli w prowadzonym wcześniej postępowaniu w sprawie brał udział w wydaniu wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie; 7) w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej.