Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Janusz Zajda po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia I. G. na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału VIII Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia [...] kwietnia 2017 r., sygn. akt VIII SA/Wa 563/16 w zakresie wezwania do uiszczenia opłaty kancelaryjnej w sprawie ze skargi I. G. na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w [...] z dnia [...] kwietnia 2016 r., nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wydania z naruszeniem prawa decyzji w zakresie przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych po wznowieniu postępowania postanawia: oddalić zażalenie.
Zarządzeniem z dnia 14 kwietnia 2017 r. Przewodniczący Wydziału VIII Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wezwał skarżącą I. G. do uiszczenia opłaty kancelaryjnej w wysokości 100 zł za odpis orzeczenia z uzasadnieniem. Jako podstawę prawną wezwania podano art. 234 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.; dalej: ppsa) oraz § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości opłat kancelaryjnych pobieranych w sprawach sądowo administracyjnych (Dz.U. Nr 221, poz. 2192).
I. G. wniosła zażalenie na powyższe zarządzenie. Podniosła, że na rozprawie została pouczona o możliwości złożenia wniosku o pisemne uzasadnienie wyroku, jednakże nie wspomniano przy tym, że podlega ono jakiejkolwiek opłacie. Będąc zwolnioną od obowiązku uiszczenia wpisu od skargi postanowieniem referendarza sądowego WSA w Warszawie z 26 października 2016 r. była przekonana, że zwolniona została od wszystkich kosztów przed tym Sądem.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Stosownie do art. 234 § 1-2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 270; dalej: ppsa), za stwierdzenie prawomocności oraz wydanie odpisów, zaświadczeń, wyciągów i innych dokumentów na podstawie akt, pobiera się opłatę kancelaryjną, z zastrzeżeniem § 3. Opłatę kancelaryjną za odpis orzeczenia z uzasadnieniem, doręczonego na skutek żądania zgłoszonego w terminie siedmiodniowym od ogłoszenia orzeczenia, pobiera się przy zgłoszeniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i jego doręczenie. Jeżeli opłata nie została uiszczona, przewodniczący zarządzi ściągnięcie jej od strony, która złożyła wniosek, po uprzednim wezwaniu strony do jej uiszczenia.
Nie pobiera się opłaty kancelaryjnej jedynie za odpis orzeczenia z uzasadnieniem, podlegający doręczeniu z urzędu (art. 234 § 3 ppsa). Wyjątek ten nie dotyczy jednak rozpoznawanej sprawy, gdyż wyrok Sądu I instancji, oddalający skargę strony, należy do kategorii orzeczeń wymienionych w art. 141 § 2 ppsa. Zgodnie z treścią art. 141 § 2 zdanie pierwsze, w sprawach, w których skargę oddalono, uzasadnienie wyroku sporządza się na wniosek strony zgłoszony w terminie siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyroku albo doręczenia odpisu sentencji wyroku.
I. G. wnioskując o doręczenie odpisu orzeczenia oddalającego wniesioną przez nią skargę wraz z uzasadnieniem powinna była uiścić opłatę kancelaryjną przy zgłoszeniu wniosku w tym przedmiocie. W związku z nieuiszczeniem należnej opłaty, Przewodniczący powinien był zarządzić jej ściągnięcie, po uprzednim wezwaniu do jej wniesienia (art. 220 § 1 ppsa nie stosuje się).
Przepis art. 234 § 2 ppsa zobowiązuje Przewodniczącego do wezwania strony do uiszczenia opłaty kancelaryjnej za sporządzenie i doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem. Podkreślenia przy tym wymaga, że odpis wyroku oddalającego skargę wraz z uzasadnieniem sporządzonym na skutek żądania strony, doręcza się bez względu na to, czy strona uiściła opłatę kancelaryjną. Przepis art. 234 § 2 ppsa wprowadza bowiem odstępstwo od zasady niepodejmowania przez sąd żadnych działań przed uiszczeniem należnej opłaty (art. 220 § 1 zdanie pierwsze ppsa). Przyjęte rozwiązanie jest wyrazem ochrony prawa do sądu - art. 45 ust. 1 Konstytucji RP z 9 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483), w zakresie uruchomienia postępowania ze skargi kasacyjnej. Jednocześnie jednak ustawodawca zabezpieczył realizację przez strony postępowania zasady partycypacji w kosztach postępowania sądowego, wprowadzając zasadę, że nieuiszczone opłaty będą podlegały ściągnięciu w drodze egzekucji. Sformułowanie "pobiera się", odnoszące się do opłaty kancelaryjnej, zawarte w art. 234 § 2 ppsa oznacza obowiązek podjęcia działań przez sąd administracyjny, zmierzających do uiszczenia przez stronę wskazanej opłaty.