Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Krystyna Borkowska sędzia NSA Małgorzata Stahl (spr.) sędzia NSA Teresa Kobylecka Protokolant Katarzyna Latuszek po rozpoznaniu w dniu 11 października 2007 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Rady Gminy C. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 1 lipca 2004r. sygn. akt III SA/Lu 148/04 w sprawie ze skargi J. D. na zarządzenie zastępcze Wojewody L. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Lublinie
Postanowieniem z dnia 1 lipca 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie odrzucił skargę J. D. na zarządzenie zastępcze Wojewody L. z dnia [...] nr [...], którym stwierdzono wygaśnięcie mandatu radnego Rady Gminy C., J. D., z uwagi na naruszenie przepisu art. 24 f ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) przez połączenie funkcji Prezesa Zarządu [...] Spółdzielni Mieszkaniowej w C. z mandatem radnego tej Gminy. W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że w świetle art. 98 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym, nie jest dopuszczalne złożenie skargi przez osobę, której dotyczy zarządzenie zastępcze. Przepis ten bowiem wyraźnie wskazuje, że do złożenia skargi - na rozstrzygnięcie organu nadzoru dotyczące gminy - uprawniona jest wyłącznie gmina lub związek międzygminny, których interes prawny, uprawnienie lub kompetencja zostały naruszone, zatem stronami postępowania sądowego wszczętymi na podstawie art. 93 ust. 1 i art. 98 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym mogą być jedynie gmina i organ nadzoru, co potwierdza też liczne orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego.
W skardze kasacyjnej Rady Gminy C. od tego postanowienia, wniesiono o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego na rzecz skarżącego, zarzucając naruszenie art. 98 w zw. z art. 98a ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym poprzez błędną wykładnię prowadzącą do wniosku, że radny, którego dotyczy zarządzenie zastępcze nie jest legitymowany do wniesienia skargi, art. 24f tej ustawy przez jego niezastosowanie wobec zaniechania merytorycznego rozpatrzenia skargi oraz naruszenie przepisów postępowania - art. 50, art. 58 § 1 pkt 6 poprzez uznanie, że zachodziły podstawy do odrzucenia skargi.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, iż Sąd przyjął literalne brzmienie przepisu art. 98 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym, co powoduje pozbawienie strony prawa do sądu, szczególnie, że radnemu przysługuje prawo wniesienia skargi na podstawie art. 101 ustawy o samorządzie gminnym, gdy wygaśnięcie mandatu zostanie stwierdzone uchwałą rady gminy. Takie zróżnicowanie legitymacji do wniesienia skargi nie znajduje uzasadnienia. Zgodnie z art. 98a ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym przepisy art. 98 stosuje się odpowiednio, co nie oznacza stosowania ich wprost - w brzmieniu literalnym, szczególnie wobec treści art. 50 ust. 1 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Niewłaściwe zastosowanie tych przepisów spowodowało naruszenie art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym przez usankcjonowanie niezgodnego z prawem rozstrzygnięcia Wojewody. W skardze kasacyjnej stwierdzono, że fakt oddania Spółdzielni Mieszkaniowej gruntów stanowiących własność Gminy w użytkowanie wieczyste nie wyczerpuje przesłanek przewidzianych w w/w przepisie. Prowadzenie działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego polega na możliwości używania tego mienia i pobierania pożytków, które ono przynosi (A. Agopszowicz, Z. Gilowska, Ustawa o gminnym samorządzie terytorialnym, Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 1999), tymczasem Spółdzielnia Mieszkaniowa nie uzyskuje pożytków z oddanych jej w użytkowanie wieczyste gruntów. Ponadto nie można traktować Prezesa Spółdzielni Mieszkaniowej, która posiada trzyosobowy zarząd, w której imieniu działają co najmniej 2 członkowie zarządu łącznie lub jeden członek zarządu i pełnomocnik, jako osoby zarządzającej działalnością gospodarczą, z wykorzystaniem mienia komunalnego. Takie stanowisko wyraził m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 6 listopada 2003 r. (sygn. akt SA/Rz 1169/03), stwierdzając, że nieruchomość stanowiąca własność gminy a obciążona użytkowaniem wieczystym nie jest objęta hipotezą art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Z tej przyczyny utrzymanie w obrocie prawnym zaskarżonego skargą kasacyjną postanowienia spowodowałoby pozostawienie w obrocie prawnym rozstrzygnięcia niezgodnego z prawem.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna ma uzasadnione podstawy w odniesieniu do zarzutu naruszenia przepisów postępowania - art. 50 i 58 § 1pkt 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), co miało istotny wpływ na wynik sprawy oraz zarzutu naruszenia, poprzez błędną wykładnię, przepisu art. 98 ust. 3 w zw. z art. 98a ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. Z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.). Wynika to z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2007 r., sygn. P 19/04 którym orzeczono iż art. 98a ust. 3 pow. ustawy o samorządzie gminnym w zakresie, w jakim uniemożliwia radnemu zaskarżenie zarządzenia zastępczego stwierdzającego wygaśnięcie jego mandatu, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.
Zarzut naruszenia art. 24f ustawy o samorządzie gminnym jest dla rozpoznania sprawy bez znaczenia w sytuacji gdy Sąd I instancji odrzucił skargę a odrzucając nie rozpoznawał sprawy merytorycznie.
Zważywszy zatem, że odrzucenie skargi nastąpiło na podstawie przepisu uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją RP z uwagi na naruszenie zasady równości wobec prawa i prawa do sądu we wskazanym zakresie , na podstawie art. 185 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzeczono jak w sentencji.