Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Masternak-Kubiak po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia D. W., M. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 6 listopada 2017 r. o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie o sygn. akt II SAB/Wr 7/17 ze skargi D. W. i M. W. o wznowienie postępowania zakończonego nieprawomocnym postanowieniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 21 października 2016 r., sygn. akt II SAB/Wr 47/14 postanawia: oddalić zażalenie.
Postanowieniem z dnia 6 listopada 2017 r. sygn. akt II SAB/Wr 7/17 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu odmówił przyznania D. W. i M. W. prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata. Oceniając wniosek Sąd pierwszej instancji doszedł do przekonania, że skarżący nie wykazali, aby ich sytuacja majątkowa uzasadniała przyznanie prawa pomocy. Dane przedstawione we wniosku były niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych skarżących, lecz pomimo wezwania skarżący nie usunęli braków wniosku.
D. W. i M. W. wnieśli zażalenie na powyższe postanowienie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369, z późn. zm.) - P.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym - gdy nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Instytucja prawa pomocy ma charakter wyjątkowy i jest stosowana wobec osób o bardzo trudnej sytuacji materialnej. Dotyczy osób, które ze względu na okoliczności życiowe są pozbawione jakichkolwiek środków do życia lub środki te są tak bardzo ograniczone, że wystarczają najwyżej na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Oceniając sytuację materialną strony, należy brać pod uwagę nie tylko jej dochody, ale również możliwości ich uzyskania. Należy uwzględnić także wydatki tej osoby, związane z koniecznym utrzymaniem.
Zwrot "gdy osoba ta wykaże", zawarty w art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a., oznacza, że to na wnioskodawcy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej do skorzystania z prawa pomocy. Innymi słowy, to na osobie ubiegającej się o przyznanie prawa pomocy ciąży obowiązek należytego przedstawienia swojej sytuacji materialnej, a zatem posiadanego majątku, uzyskiwanych dochodów oraz wydatków. W sytuacji, gdy przedstawione przez wnioskodawcę okoliczności faktyczne są niewiarygodne lub niekompletne, wspomniany wyżej obowiązek nie jest wypełniony. To z kolei powoduje, że sąd nie może ocenić sytuacji materialnej wnioskodawcy i musi odmówić przyznania prawa pomocy.
Zasadne jest stanowisko Sądu pierwszej instancji, że skarżący nie wykazali, aby ich sytuacja majątkowa uzasadniała przyznanie prawa pomocy. Z danych ujętych w piśmie z dnia 24 października 2017 r. wynika, że skarżący dysponują miesięcznie kwotą 3072 zł. Łącznie skarżący ponoszą koszty utrzymania w wysokości 2300 zł miesięcznie, przy czym wydatków tych w żaden sposób (mimo wezwania wystosowanego przez Referendarza sądowego i następnie Sąd) nie udokumentowano. W szczególności nie wykazano, na jakie "ksera, opłaty, dojazdy do Sądu lub organu" skarżący wydają 1000 zł co miesiąc. Skarżący nie nadesłali też choćby tzw. "odcinka emerytury", zeznań podatkowych czy oświadczenia w zakresie korzystania z pomocy społecznej. W odpowiedzi na wezwanie Sądu skarżący odpowiedzieli tylko na niektóre pytania. Niemniej z powyższego wynika, że skarżący dysponują miesięcznie kwotą 772 zł, z której możliwe jest wygospodarowanie kwoty 100 zł, która jest obecnie jedynym kosztem sądowym w niniejszej sprawie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny trafnie zatem przyjął, że wnioskodawcy nie wykazali, że zaistniały przesłanki określone w art. 246 § 1 P.p.s.a. Wynika to z faktu, że wnioskodawcy nie przedstawili szczegółowego i wiarygodnego zestawienia swoich dochodów i wydatków - a tylko takie zestawienie pozwoliłoby rzetelnie ocenić ich sytuację.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji postanowienia.