Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Jerzy Bujko po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2013 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia A.P. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 15 stycznia 2013 roku, sygn. akt II SA/Bk 388/12 oddalające wniosek o wyłączenie sędziego NSA Anny Sobolewskiej-Nazarczyk, sędziego NSA Grażyny Gryglaszewskiej i sędziego NSA Stanisława Prutisa od orzekania w sprawie ze skargi A.P. na zarządzenie zastępcze Wojewody Podlaskiego z dnia [...] marca 2012 roku w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu wójta postanawia: oddalić zażalenie.
Postanowieniem z dnia [...] stycznia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku oddalił wniosek o wyłączenie sędziego NSA Anny Sobolewskiej-Nazarczyk, sędziego NSA Grażyny Gryglaszewskiej i sędziego NSA Stanisława Prutisa od orzekania w sprawie ze skargi A.P. na zarządzenie zastępcze Wojewody Podlaskiego z dnia [...] marca 2012 r. w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu wójta. W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że rozpoznawany wniosek został oparty o okoliczność nagłośnienia sprawy skarżącego i negatywne przedstawienie go w mediach co mogło wywołać u wymienionych we wniosku sędziów błędne przekonanie co do jego osoby, a w konsekwencji przeszkodziłoby im w dochowaniu obiektywizmu przy wydawaniu rozstrzygnięcia. Sąd podkreślił, że tak sformułowane przesłanki wyłączenia nie dotyczą konkretnych sędziów, ich sytuacji osobistej, majątkowej czy działalności orzeczniczej i nie potwierdzają tym samym realności i obiektywności zastrzeżeń co do ich bezstronności. Sąd stwierdził również, że we wniosku o wyłączenie sędziów NSA Grażyny Gryglaszewskiej i Anny Sobolewskiej-Nazarczyk złożonym po przeprowadzeniu pierwszej rozprawy, na której skarżący wnioskował o wyłączenie jawności oraz o zwolnienie w całości od kosztów sądowych, skarżący zgodnie z art. 20 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) powinien uprawdopodobniać, że przyczyna ich wyłączenia powstała później niż przed pierwszą rozprawą lub też że późnij stała się mu znana. W rozpatrywanym wniosku okoliczności takie nie zostały wskazane`. Ponadto Sąd podkreślił, że wyłączeniu od orzekania mogą podlegać jedynie poszczególni sędziowie, nie można zaś złożyć wniosku o wyłączenie całego sądu.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł A.P., domagając się jego uchylenia. Skarżący zarzucił postanowieniu naruszenie art. 19 i art. 20 p.p.s.a. poprzez błędną interpretację, że okoliczności co do bezstronności sędziego musi być realna i uzasadniona przesłankami dotyczącymi sprawy, w której wniosek został złożony. Skarżący uważa, że zgodnie z art. 20 p.p.s.a. wystarczając jest uprawdopodobnienie przyczyny wyłączenia. Wskazał też, że jeszcze żadna rozprawa się nie odbyła, gdyż dotychczas Sąd rozstrzygał jedynie kwestie formalne.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Instytucja wyłączenia sędziego zarówno z mocy prawa, jak i na wniosek strony, jest istotną gwarancją procesową, która ma zapewnić rozpoznanie sprawy przez sąd w takim składzie orzekającym, którego sędziowie nie pozostają w relacjach osobistych ze stronami oraz nie mieli określonych wcześniej związków z rozpoznawaną sprawą. Ratio legis przepisów o wyłączeniu sędziego, we wszystkich procedurach sądowych sprowadza się do eliminowania pozaprawnych przyczyn, które mogą skutkować wątpliwościami, co do bezstronności i obiektywizmu sędziego w rozpoznaniu określonej sprawy. Poza wypadkami wyłączenia z mocy samego prawa zawartymi w art. 18 § 1 p.p.s.a., wyłączenie sędziego następuje na wniosek strony, jeżeli zachodzą takie okoliczności, które mogłyby wywołać wątpliwości co do jego bezstronności (art. 19 p.p.s.a.). Wydanie postanowienia w przedmiocie wyłączenia sędziego musi więc być poprzedzone złożeniem wyjaśnień przez sędziego, którego wniosek dotyczy.
W niniejszej sprawie, jak wynika z wyjaśnień zawartych w oświadczeniach złożonych przez sędziów NSA Annę Sobolewską-Nazarczyk (k. 105), Grażynę Gryglaszewską (k. 103) i Stanisława Prutisa (k. 104), między nimi a skarżącym nie występuje jakikolwiek stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do ich bezstronności w sprawie. Okoliczności tych nie podważa także skarżący. Analiza akt sprawy prowadzi ponadto do wniosku, że w sprawie nie zaistniała żadna z przyczyn wyłączenia sędziego z mocy ustawy na podstawie art. 18 § 1 p.p.s.a. Nie ma zatem żadnej podstawy do wyłączenia sędziego od udziału w toczącym się postępowaniu. Zaskarżone postanowienie Sądu I instancji należy więc uznać za zgodne z prawem.
Pobocznie zauważyć należy, iż słusznie Sąd I instancji wskazał, że w odniesieniu do sędziów NSA Grażyny Gryglaszewskiej i Anny Sobolewskiej-Nazarczyk we wniosku o wyłączenie od orzekania skarżący powinien uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia dopiero później powstała lub stała się mu znana. Nie ma bowiem znaczenie w tym przypadku czy na rozprawie rozpoznawane były kwestie formalne czy też Sąd rozpoznawał zagadnienia merytoryczne.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji.