Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Barbara Adamiak po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Gminy Miejskiej [...] na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 stycznia 2018 r. sygn. akt I SA/Wa 1067/17 w zakresie odrzucenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi w sprawie ze skargi Gminy Miejskiej [...] na orzeczenie Komisji Regulacyjnej do Spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich z dnia [...] r., sygn. akt [...] w przedmiocie przeniesienia nieodpłatnie na rzecz Gminy Wyznaniowej własności nieruchomości postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 18 stycznia 2018 r. w sprawie I SA/Wa 1067/17 odrzucił wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi na orzeczenie Komisji Regulacyjnej do Spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich z dnia [...] r., sygn. akt [...] w przedmiocie przeniesienia nieodpłatnie na rzecz Gminy Wyznaniowej własności nieruchomości.
W uzasadnieniu wskazano, że wniosek skarżącej o przywrócenie terminu do wniesienia skargi należało odrzucić jako wniesiony z uchybieniem terminu o którym mowa w art. 87 § 1 p.p.s.a. Skarżąca jako datę ustania przyczyny uniemożliwiającej jej wniesienie skargi wskazała datę doręczenia jej wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 kwietnia 2017 roku, sygn. akt II OSK 2099/15 wyjaśniając, że dopiero z tym dniem uzyskała wiedzę o możliwości i trybie zaskarżenia orzeczenia Komisji. Sąd powyższego stanowiska skarżącej nie podzielił i wskazał, że wydawanie orzeczeń przez Komisję regulowała ustawa z dnia 20 lutego 1997 roku o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 roku, poz. 1798) oraz wydane na jej podstawie zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 października 1997 roku w sprawie szczegółowego trybu działania Komisji Regulacyjnej do Spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich (M.P. z 1997 roku, nr 77, poz. 730). Ustawa przewidywała możliwość wszczęcia na wniosek gminy żydowskiej lub Związku Gmin postępowania, w przedmiocie przeniesienia na rzecz gminy żydowskiej lub Związku Gmin własności nieruchomości lub ich części przejętych przez Państwo, a które w dniu 1 września 1939 roku były własnością gmin żydowskich lub innych wyznaniowych żydowskich osób prawnych, działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z ustawą z dnia 20 lutego 1997 roku, w postępowaniach prowadzonych przez Komisję nie mogły brać udziału osoby trzecie (art. 32 ust. 2 ustawy) ich interesy reprezentował przedstawiciel Skarbu Państwa (§ 5 ust. 4 zarządzenia) a zespół orzekający w składzie 4 osób delegowanych w równej ilości przez organ państwowy i Zarząd Związku Gmin kończył prowadzone postępowanie albo ugodą albo orzeczeniem, od którego nie przysługuje odwołanie (art. 32 ust. 5 i art. 33 ust. 2 i 5 ustawy). Zespół nie musiał przy tym uzgodnić i wydać orzeczenia. W takiej sytuacji uczestnicy postępowania mogli żądać podjęcia obligatoryjnie zawieszonego postępowania sądowego lub administracyjnego dotyczącego przedmiotu sporu, lub wystąpić na drogę sądową o rozstrzygnięcie zgłoszonego roszczenia (art. 34 i 32 ust. 4 ustawy). Wydane orzeczenie mogło przenosić własność na rzecz gminy żydowskiej lub Związku Gmin zarówno dawnego mienia pożydowskiego jak i nieruchomości zamiennej (art. 30 ust. 1 i art. 31 ust. 1 pkt 2 ustawy). W orzecznictwie sądowoadministracyjnym przyjmowano, że orzeczenia Komisji wydane na podstawie art. 33 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 20 lutego 1997 roku nie są decyzjami administracyjnymi wydanymi przez "inny podmiot" w rozumieniu art. 1 pkt 2 K.p.a. i nie można zaskarżyć ich do sądu administracyjnego. Przepis art. 33 ust. 5 ustawy z dnia 20 lutego 1997 roku stał się przedmiotem kontroli konstytucyjnej sprawowanej przez Trybunał Konstytucyjny. Sąd konstytucyjny wyrokiem z 13 marca 2013 roku sygn. akt. K 25/10 orzekł, że art. 33 ust. 5 w związku z art. 33 ust. 2 zdanie trzecie ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 41, poz. 251, z 1998 r. Nr 59, poz. 375 i Nr 106, poz. 668, z 2004 r. Nr 68, poz. 623 oraz z 2010 r. Nr 106, poz. 673), rozumiany w ten sposób, że nie wyłącza innych niż odwołanie środków prawnych od orzeczenia Komisji Regulacyjnej, jest zgodny z: a) art. 165 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, b) art. 31 ust. 3, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego opublikowany został w dniu 11 kwietnia 2013 roku (Dz. U. z 2013 roku, poz. 432). Trybunał Konstytucyjny nie przesądził, czy orzeczenia wydane przez Komisję stanowią decyzję czy też rozstrzygnięcie o cechach aktu administracyjnego sensu largo (pkt 3.4.8 uzasadnienia). Uznał jednak, że sformułowanie "Od orzeczenia zespołu orzekającego nie przysługuje odwołanie" oznacza, że postępowanie jest jednoinstancyjne, co nie wyłącza wniesienia wniosku o wznowienie czy stwierdzenie nieważności orzeczenia (pkt 3.4.11 uzasadnienia). Sąd konstytucyjny wywiódł, że ustawodawca w art. 33 ust. 5 ustawy nie wykluczył dopuszczalności sądowej kontroli zgodności z prawem wydanego orzeczenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym (pkt 3.4.12 uzasadnienia). Stanowisko to powtórzone zostało we wnioskach (pkt 3.5 uzasadnienia).