Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Gliniecki po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2011 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Stowarzyszenia "[...]" w B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 kwietnia 2011 r. sygn. akt I SA/Wa 92/11 odmawiające przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sadowych w sprawie ze skargi Stowarzyszenia "[...]" w B. na postanowienie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia [...] listopada 2010 r. nr [...] w przedmiocie domowy wszczęcia postępowania w sprawie wpisania nieruchomości do rejestru zabytków postanawia: oddalić zażalenie.
Stowarzyszenie "[...]" w B. pismem z dnia 28 stycznia 2011 r. wystąpiło do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z wnioskiem o zwolnienie kosztów sądowych. Następnie w dniu 28 lutego 2011 r. skarżące stowarzyszenie złożyło przedmiotowy wniosek na urzędowym formularzu PPf. We wniosku o przyznanie prawa pomocy Stowarzyszenie podało, że nie posiada jakiegokolwiek majątku i nie osiąga przychodów wobec niepobierania składek członkowskich. Wszystkie działania interwencyjne, na których skupia swoją działalność Stowarzyszenie, podejmowane są, jak wyjaśniono we wniosku, społecznie przez jego członków. Z przedłożonego regulaminu Stowarzyszenia z dnia 10 sierpnia 2009 r. wynika, że "[...]" jest stowarzyszeniem zwykłym, które uzyskuje środki na swoją działalność ze składek członkowskich (pkt 8). Z załączonej do wniosku o prawo pomocy uchwały członków Stowarzyszenia z dnia 10 sierpnia 2009 r. (uchwała nr 2) wynika jednocześnie, że członkowie Stowarzyszenia "w związku z trudną sytuacją materialną (...) postanowili zwolnić do odwołania członków Stowarzyszenia "[...]" ze składek zaległych i bieżących".
Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie postanowieniem z dnia 9 marca 2011 r. odmówił Stowarzyszeniu "[...]" przyznania prawa pomocy.
Skarżące Stowarzyszenie pismem z dnia 23 marca 2011 r. wniosło sprzeciw od w/w postanowienia z dnia 9 marca 2011 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 11 kwietnia 2011 r., na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 w zw. z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) - dalej p.p.s.a. odmówiło skarżącemu stowarzyszeniu przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.
W ocenie Sądu, dostępność do sądu wymaga z natury rzeczy posiadania środków finansowych, dlatego też Stowarzyszenie w ramach planowania wydatków, przewidując realizację swoich praw przed sądem, powinno uwzględnić konieczność posiadania środków finansowych na prowadzenie procesów sądowych. Podkreślono, że w myśl art. 42 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.), stowarzyszenie zwykłe prowadzi swoją działalność statutową opierając na środkach finansowych pochodzących ze składek członkowskich. W odróżnieniu od stowarzyszenia, o którym mowa w rozdziale 2 cyt. ustawy, stowarzyszenie zwykłe nie jest uprawnione do prowadzenie działalności gospodarczej, przyjmowania darowizn, spadków i zapisów oraz otrzymywania dotacji, a także korzystania z ofiarności publicznej. Zdaniem Sądu, niezależnie od ograniczeń wynikających ze wskazanego powyżej sposobu finansowania, z regulacji odnoszącej się do stowarzyszenia zwykłego, wywieść można, że założyciele stowarzyszenia, określając cele i formy działania, zobowiązani są przewidzieć środki finansowe adekwatne do postawionych przed sobą zamierzeń. W przedmiotowej sprawie zaś, skarżące stowarzyszenie iż nie pobiera składek od swoich członków, a tym samym nie ma środków na swoją działalność. Stowarzyszenie odstępując od pobierania składek członkowskich, nie może przerzucać kosztów swej działalności na Skarb Państwa.