Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia del. WSA Leszek Kamiński (spr.) po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Stowarzyszenia [...] na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 8 kwietnia 2008 r., sygn. akt IV SA/Gl 1181/07 odmawiającego przyznania prawa pomocy Stowarzyszeniu [...] w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi R. B. oraz Stowarzyszenia [...] na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w W. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie świadczenia pieniężnego z tytułu pracy przymusowej postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie
Postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2008 r., sygn. akt IV SA/Gl 1181/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach odmówił Stowarzyszeniu [...] przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi R. B. oraz tego Stowarzyszenia na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] w przedmiocie świadczeń pieniężnych z tytułu pracy przymusowej. W uzasadnieniu postanowienia Sąd I instancji podkreślił, iż w myśl art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej: p.p.s.a., przyznanie Stowarzyszeniu prawa pomocy w tym postępowaniu nie było zasadne, gdyż sytuacja materialna Stowarzyszenia nie uprawnia do skorzystania z prawa pomocy. Oświadczenie o stanie majątkowym dowodzi, że Stowarzyszenie dysponuje wolnymi środkami finansowymi, pozwalającymi na pokrycie powstałych na tym etapie postępowania kosztów sądowych.
W zażaleniu na powyższe postanowienie Stowarzyszenie [...] podniosło, że zaskarżone postanowienie oparte było na błędzie w wypełnieniu wniosku o przyznanie prawa pomocy polegającym na tym, że na wniosku nie odznaczono w sposób wyraźny, iż Stowarzyszenie nie odnotowało zysku w poprzednim roku obrotowym, ale poniosło stratę we wskazanej we wniosku wysokości.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie podlega uchyleniu, ale z innych przyczyn niż wskazane w zażaleniu.
Zgodnie z art. 50 § 1 p.p.s.a postępowanie sądowoadministracyjne może być wszczęte jedynie na żądanie (czy to w formie skargi czy też wniosku) pochodzące od legitymowanego podmiotu. Legitymację skargową określono w powyższym przepisie przez wyróżnienie atrybutu interesu prawnego (legitymacja materialna) oraz wskazanie podmiotów, które, mimo braku takiego interesu, są uprawnione do wniesienia skargi (legitymacja formalna). Do takich podmiotów, oprócz prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich zalicza się również organizację społeczną w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób z zastrzeżeniem jednak, że brała ona udział w postępowaniu administracyjnym. Podmiotom takim przyznana została legitymacja procesowa do wniesienia skargi ze względu na funkcje, do których zostały powołane. Skarga do sądu administracyjnego jest zatem dla nich jednym z instrumentów umożliwiających realizację postawionych przed nimi zadań.
Podkreślić należy, iż legitymacja skargowa przysługuje organizacji społecznej tylko wówczas, gdy brała ona udział w postępowaniu administracyjnym jako uczestnik na prawach strony. Musi to zatem być organizacja społeczna, która zgłosiła żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego lub dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu i żądanie to zostało przez organ administracyjny uznane za uzasadnione, skutkiem czego - z mocy postanowienia organu - uczestniczyła ona w postępowaniu administracyjnym na prawach strony.
Należy więc odróżnić wniesienie skargi w cudzej sprawie przez organizację społeczną uczestniczącą w postępowaniu na prawach strony od popierania skargi przez taką organizację, ale wniesioną przez inny podmiot w celu ochrony swojego interesu prawnego.