Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Wojciech Mazur po rozpoznaniu w dniu 7 sierpnia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia W. K. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 29 czerwca 2015 r., sygn. akt II SA/Gd 43/15 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi W. K. na uchwałę Rady Miejskiej w B. z dnia [...] września 2014 r. nr [...] w przedmiocie zmiany uchwały w sprawie uchwalenia wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych postanawia: oddalić zażalenie.
Zaskarżonym postanowieniem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, po rozpoznaniu wniosku W. K. o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, w tym wpisu od skargi w kwocie 300 zł, odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że nie mógł prawidłowo ocenić sytuacji finansowej wnioskodawcy wskutek nieudzielenia przez niego szczegółowych informacji odnośnie do swojego stanu majątkowego. W oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wnioskodawca wskazał bowiem, że nie uzyskuje żadnego dochodu oraz nie posiada jakiegokolwiek majątku oraz że prowadzi samodzielnie gospodarstwo domowe. Wnioskodawca podał, że pozostaje bez pracy, nie otrzymuje zasiłku, ani emerytury, komornik odebrał mu gospodarstwo rolne, maszyny rolnicze, narzędzia pracy. W ocenie Sądu, treść oświadczeń zawartych w złożonym wniosku budziła uzasadnione wątpliwości co do źródeł pozyskiwania przez stronę środków niezbędnych na utrzymanie konieczne. W związku z powyższym, zarządzeniem z dnia 13 kwietnia 2015 r. skarżącego zobowiązano do przedstawienia dokumentów źródłowych mających zweryfikować jego sytuację finansową. W odpowiedzi na wezwanie wnioskodawca wskazał, że znajduje się w trudnej sytuacji życiowej oraz wyjaśnił, że dochód małżonki wynosi 1500 zł, w jego małżeństwie została wyłączona ustawowa wspólność majątkowa, a małżonkowie prowadzą osobne gospodarstwa domowe. Na potwierdzenie tej okoliczności przedstawił odpis umowy majątkowej małżeńskiej z dnia [...] kwietnia 1998 r. zawartej w formie aktu notarialnego pomiędzy skarżącym a H. K., jego małżonką, o wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej, a także odpisy sentencji postanowień dotyczących przyznania mu w toku postępowań cywilnych: zwolnienia od kosztów sądowych, ustanowienia pełnomocnika z urzędu, umorzenia kosztów sądowych oraz umorzenia kosztów postępowań egzekucyjnych, a także wezwanie od Agencji Nieruchomości Rolnych do zapłaty. W tych okolicznościach Sąd I instancji przyjął, że skoro skarżący nie wyjaśnił istotnych wątpliwości dotyczących swojej sytuacji finansowej, nie wykazał tym samym zasadności wniosku o przyznanie prawa pomocy. Sąd podkreślił, że w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim oceny tej dokonuje się również z uwzględnieniem sytuacji majątkowej współmałżonka. Badanie tych okoliczności jest przy tym niezależne od tego, jaki ustrój majątkowy istnieje pomiędzy małżonkami. Małżonkowie mają bowiem względem siebie obowiązek pomocy, obejmujący swym zakresem także prowadzenie procesów sądowych i pokrywanie związanych z nimi kosztów, którego to obowiązku nie niweczy zniesienie między małżonkami wspólności ustawowej (postanowienie NSA z dnia 6 października 2004 r., sygn. GZ 71/04, ONSAiWSA 2005 r. nr 1 poz. 8). Z istoty obowiązku wzajemnej pomocy małżonków wynika, że prawo pomocy nie może być przyznane jednemu z małżonków, jeżeli dochody drugiego małżonka pozwalają na pokrycie kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Sąd podkreślił także, że przyznanie skarżącemu pomocy prawnej z urzędu, czy zwolnienia od kosztów sądowych w innym postępowaniu nie oznacza automatycznie, że musi uzyskać ona prawo pomocy w niniejszej sprawie. Wniosek o prawo pomocy ocenia się bowiem biorąc pod uwagę aktualną sytuację i możliwości finansowe wnioskodawcz.