Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Roman Hauser po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2005 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia E. S. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 4 lipca 2005 r. sygn. akt 3/II SA/Ka 1237/03 o odmowie ustanowienia adwokata i umorzeniu postępowania w sprawie przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi E. S. na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Katowicach z dnia 21 lutego 2003 r., nr [...] w przedmiocie choroby zawodowej postanawia: oddalić zażalenie.
Postanowieniem z dnia 4 lipca 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach odmówił E. S. ustanowienia adwokata i umorzył postępowanie w sprawie z wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Sąd podkreślił, iż w świetle art. 239 pkt 1 lit.c p.p.s.a. skarżący jako osoba skarżąca działanie organu w sprawach dotyczących chorób zawodowych nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych. Jednakże w uzasadnieniu Sąd przyjął, że strona niewykazała spełnienia warunków, od których ustawa uzależnia przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez ustanowienie adwokata.
W zażaleniu na to postanowienie skarżący wniósł o rozpatrzenie wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu. Ponadto skarżący wskazał, iż znajduje się w bardzo ciężkiej sytuacji materialnej, a znaczną część dochodów jego i żony pochłaniają wydatki na leczenie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. - zwana dalej p.p.s.a./ - prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym, zgodnie z § 2 tego przepisu, obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Natomiast prawo pomocy w zakresie częściowym, w myśl § 3 powołanego przepisu, obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Częściowe zwolnienie od opłat lub wydatków może polegać na zwolnieniu od poniesienia ułamkowej ich części albo określonej ich kwoty pieniężnej /art. 245 § 4 powołanej ustawy/.
Na mocy art. 239 pkt 1 lit.c p.p.s.a. skarżący jako osoba skarżąca działanie organu w sprawach dotyczących chorób zawodowych nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych.
Oznacza to, iż w przypadku skarżącego rozważać należy kwestię przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata. Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi osobie fizycznej może być przyznane prawo pomocy w zakresie częściowym jeżeli wykaże ona , że nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Oznacza to, że instytucja przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym ma charakter wyjątkowy i jest stosowana jedynie w przypadku osób charakteryzujących się trudną sytuacją materialną. Do osób tych zaliczyć można np. bezrobotnych, którzy nie pobierają zasiłku lub osoby, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są środków do życia bądź środki te są bardzo ograniczone i zaspakajają tylko podstawowe potrzeby życiowe.
Analizując sytuacje życiową żalącego się należy uznać, iż ze złożonego przez niego wniosku o przyznanie prawa pomocy wynika, że rodzina skarżącego składa się z dwóch osób i na utrzymanie miesięcznie osiąga dochody w kwocie 1830,42 zł (brutto). Skarżący nie wyjaśnił jakie konkretnie wydatki ponosi na leczenie siebie i żony, nie udokumentował także wysokości tych wydatków. W tym stanie rzeczy prawidłowa jest ocena Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, że skarżący był w stanie poczynić stosowne oszczędności na opłacenie adwokata (zwłaszcza, iż na obecnym etapie postępowania konieczne byłyby jedynie koszty związane ze sporządzeniem skargi kasacyjnej).
Z tych względów Naczelny Sąd Administracyjny w oparciu o art. 227 § 1 i 197 oraz 182 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi postanowił jak w sentencji.