1. Wniesienie do wojewody podania o unieważnienie uchwały rady gminy z powodu jej niezgodności z prawem jest skierowaniem żądania do organu właściwego w sprawie. W takiej sytuacji przepisy art. 65 i 66 Kpa, a także art. 231 i art. 243 Kpa nie mają zastosowania. Zajęte przez wojewodę stanowisko w związku z takim żądaniem, to jest wydanie rozstrzygnięcia nadzorczego lub udzielenie informacji o braku podstaw do jego wydania, kończy postępowanie nadzorcze przed wojewodą jako organem właściwym w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały w trybie art. 91 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./.
2. Nie ma związków proceduralnych między środkami nadzoru służącymi organom nadzoru nad działalnością komunalną a powszechną skargą sądową przewidzianą w art. 101 powyższej ustawy.
3. "Wezwanie do usunięcia naruszenia", o jakim mowa w art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie terytorialnym, stanowiące warunek dopuszczalności skargi do sądu administracyjnego na uchwałę organu gminy, musi być skierowane do organu samorządowego znajdującego się w ramach struktury organizacyjnej danej gminy. Żądanie unieważnienia uchwały organu gminy skierowane do organu nadzoru uruchamia wyłącznie postępowanie nadzorcze w ramach własnych, samodzielnych kompetencji tego organu do badania legalności uchwał organów gminy i nie zastępuje wezwania, o jakim mowa w art. 101 ust. 1 ustawy.
Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił na podstawie art. 207 par. 6 Kpa skargę Pawła O. na uchwałę Rady Gminy (...) z dnia 3 listopada 1994 r. w przedmiocie odwołania i wyboru prezydenta miasta oraz na uchwałę Rady Miasta z dnia 7 listopada 1994 r. w przedmiocie wyboru wiceprezydentów miasta.
Radny Miasta W. Paweł O. w skardze złożonej w dniu 10 grudnia 1994 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł o unieważnienie wszystkich uchwał Rady Gminy (...), podjętych na sesji tej Rady w dniu 3 listopada 1994 r., a w szczególności uchwały o odwołaniu Mieczysława B. ze stanowiska prezydenta Miasta i uchwały o wyborze Marcina Ś. na to stanowisko, oraz wniósł o unieważnienie uchwały Rady Miasta z dnia 7 listopada 1994 r. o wyborze trzech wiceprezydentów miasta. Skarżący zarzucił, że zwołanie sesji nadzwyczajnej Rady Gminy (...) na dzień 3 listopada 1994 r. nastąpiło z naruszeniem przepisu par. 4 ust. 3 Tymczasowego regulaminu Rady Gminy, gdyż bez wymaganego wniosku radnych, co powoduje nielegalność tej sesji, a tym samym nielegalność wszystkich uchwał podjętych w jej toku. (...) Nieważność uchwały Rady Miasta o wyborze wiceprezydentów jest skutkiem zgłoszenia kandydatów na te stanowiska przez nielegalnie wybranego prezydenta oraz skutkiem naruszenia par. 12 ust. 4 i 6 Tymczasowego regulaminu Rady Miasta w związku z art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./, polegającego na przeprowadzeniu drugiego głosowania bez przegłosowania zmiany porządku obrad.
W odpowiedzi na skargę pełnomocnik Gminy (...) wniósł o oddalenie skargi, gdyż skarga na podstawie art. 101 ustawy o samorządzie terytorialnym przysługuje pod warunkiem, że uchwała dotyczy spraw z zakresu administracji publicznej, a zainteresowany bezskutecznie wezwał organ gminy do usunięcia naruszenia; w rozpatrywanej sprawie żaden z tych warunków nie został spełniony.
Odnosząc się do warunku wezwania do usunięcia naruszenia prawa, na rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym pełnomocnik skarżącego powołał się na stanowisko wyrażone w wyroku NSA z dnia 26 listopada 1991 r. SA/Kr 1207/91, wedle którego zwrócenie się o uchylenie uchwały do wojewody jako do organu nadzoru jest spełnieniem tego warunku.
Naczelny Sąd Administracyjny, badając w pierwszej kolejności kwestię dopuszczalności skargi w rozumieniu art. 204 par. 1 Kpa w związku z art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./, zważył, co następuje:
Według art. 101 ust. 1 cytowanej ustawy o samorządzie terytorialnym skargę na uchwałę organu gminy, o jakiej mowa w tym przepisie, można wnieść do sądu administracyjnego po "bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia". Oznacza to, że podmiot, który na podstawie art. 101 tej ustawy wniósł do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę na uchwałę rady gminy, musi przede wszystkim wykazać przed sądem, że zwrócił się do właściwego organu gminy o zmianę lub uchylenie uchwały w zakresie przez niego kwestionowanym.
W niniejszej sprawie jest bezsporne, że skarżący Paweł O. nie wystąpił ani do Rady Gminy (...) o uchylenie uchwał z dnia 3 listopada 1994 r. o odwołaniu dotychczasowego oraz o wyborze nowego prezydenta miasta, ani do Rady Miasta o uchylenie uchwały z dnia 7 listopada 1994 r. o wyborze wiceprezydentów miasta. Oświadczenie zawierające protest przeciwko próbom odwołania dotychczasowego prezydenta miasta, jakie wygłosił skarżący w imieniu Klubu Radnych (...) na sesji Rady Gminy (...) w dniu 3 listopada 1994 r., nie może być uznane za spełnienie powyższego warunku, gdyż jest bezsporne, że zostało ono złożone przed podjęciem powyższych uchwał. Nie było zatem jeszcze wówczas przedmiotu zaskarżenia, o jakim mowa w art. 101 ustawy o samorządzie terytorialnym.