Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku Wydziału II: Barbara Romanczuk, po rozpoznaniu w dniu 12 października 2009 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku J. P. w przedmiocie przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata lub radcy prawnego w sprawie ze skargi J. P., A. P., K. Ż. i P. Ż. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] czerwca 2009 r., nr [...] w przedmiocie odmowy wydania decyzji nakazującej przywrócenie stanu poprzedniego p o s t a n a w i a 1. odmówić przyznania J. P. prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, 2. przyznać J. P. prawo pomocy w zakresie obejmującym ustanowienie adwokata.
J. P. wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata lub radcy prawnego (k. 32). Skarżąca podniosła, iż samotnie prowadzi gospodarstwo domowe. Źródło utrzymania wnioskodawczyni stanowi dochód z wynagrodzenia za pracę w wysokości 2.900 zł brutto. Majątek skarżącej stanowi mieszkanie o powierzchni [...] m-, współwłasność 1/3 działki (wspólnie z rodzeństwem) w miejscowości Z. oraz oszczędności w kwocie 1.100 zł, a także środki finansowe znajdujące się na funduszu emerytalnym (k. 32-33).
Pismem z dnia 29 września 2009 r. referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku wezwał skarżącą do złożenia w terminie 7 dni dodatkowego oświadczenia. W odpowiedzi na powyższe wezwanie J. P. wywiodła, iż jej wynagrodzenie za pracę wynosi 2.087 zł netto, zaś miesięczne wydatki związane z jej bieżącym utrzymaniem przedstawiają się następująco: fundusz emerytalny - 500 zł, obowiązkowe składki OIL i KID (Krajowa Izba Diagnostów) - 53 zł, czynsz za mieszkanie - 305 zł, energia elektryczna - 40 zł, gaz - 23 zł, telefon komórkowy - 104 zł, leki - 100 zł, wykształcenie N. K. zamieszkałej w Kenii - 45 zł, pozostałe utrzymanie (żywność, odzież, środki czystości) -750 zł. Wnioskodawczyni wskazała ponadto, iż po odliczeniu kosztów bieżącego utrzymania zostaje jej kwota około 150 zł, przeznaczana na oszczędzanie, samokształcenie lub niespodziewane wydatki np. w lipcu tego roku wydała na opiekę medyczną i zabiegi dentystyczne kwotę 2.500 zł. Końcowo podniosła także, iż nie posiada samochodu osobowego (k. 46).
Na tej podstawie skarżąca wywiodła, iż nie jest w stanie pokryć całości kosztów sądowych oraz opłacić profesjonalnego pełnomocnika. Do wniosku J. P. dołączyła wyciągi z rachunku bankowego potwierdzające min. wysokość uzyskiwanego dochodu i ponoszonych wydatków, a także zaświadczenie z zakładu pracy (k. 47-54).
Należy mieć na uwadze, iż prawo pomocy jest szczególną instytucją postępowania przed sądami administracyjnymi, która ma na celu zagwarantowanie konstytucyjnego prawa do sądu osobom, które nie są w stanie samodzielnie ponieść kosztów postępowania sądowego. Stanowi ono realizację uprawnień wynikających z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 roku (Dz.U. z 1993 roku, Nr 61, poz. 284 z późn. zm). Wskazać jednak należy, iż prawo dostępu do sądu nie ma charakteru absolutnego i może być przedmiotem uzasadnionych prawnie ograniczeń.
W przypadku, gdy dostęp jednostki do sądu jest ograniczony - czy to przez działanie prawa, czy faktycznie - ograniczenie tego prawa nie będzie sprzeczne ze wskazanymi wyżej przepisami Konstytucji i Konwencji, gdy ograniczenie dostępu do sądu nie narusza samej istoty tego prawa i gdy zmierza do realizacji uzasadnionego prawnie celu oraz gdy zachowana została rozsądna relacja proporcjonalności pomiędzy stosowanymi środkami a celem, do realizacji którego stosowane środki zmierzały. Stąd ograniczona ilość funduszy publicznych dostępna na udzielanie pomocy prawnej sprawia, że koniecznością systemu wymiaru sprawiedliwości jest przyjęcie procedury selekcji, a sposób, w jaki ta procedura funkcjonuje w poszczególnych sprawach, winien być pozbawiony arbitralności lub dysproporcjonalności i nie powinien rzutować na istotę prawa dostępu do sądu (vide: postanowienia WSA w Łodzi z 23.12.2008 roku, II SA/Łd 848/08, wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 16 lipca 2002 roku w sprawie P., C. i S. vs. Wielka Brytania nr 56547/00, LEX nr 75481).