Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący: sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2010 r. w Białymstoku na posiedzeniu niejawnym sprzeciwu M. W. S. od postanowienia referendarza sądowego z dnia 02 grudnia 2010 r. w sprawie ze skargi M. W. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] lipca 2010 r. Nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego p o s t a n a w i a 1. odmówić przyznania prawa pomocy zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, 2. przyznać prawo pomocy w zakresie ustanowienia adwokata.
M. W. S. wniósł o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata. Wnioskodawca wskazał, że obecnie przebywa w Zakładzie Karnym, a termin zakończenia odbywania kary przypada na 30 maja 2015 r. Nie został zatrudniony z uwagi na brak miejsc. Nie posiada żadnych dochodów ani nie otrzymuje pomocy z zewnątrz, również nie dysponuje żadnym majątkiem ani oszczędnościami.
Postanowieniem z 02 grudnia 2010 r. referendarz sądowy tutejszego sądu przyznał wnioskodawcy prawo pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata, natomiast odmówił przyznania tego prawa w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych motywując to korzystaniem przez stronę ze zwolnienia ustawowego. W uzasadnieniu postanowienia stwierdzono, że sytuacja materialna skarżącego, nieposiadającego dochodów, oszczędności ani majątku, uprawnia go do skorzystania z prawa pomocy w zakresie, w jakim nie korzysta z tego prawa z mocy ustawy.
Od powyższego postanowienia skarżący wniósł sprzeciw żądając całkowitego zwolnienia z kosztów sądowych z uwagi na swoją trudną sytuację materialną: przebywanie w zakładzie karnym, brak zatrudnienia, nieposiadania dochodu, majątku ani oszczędności.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Stosownie do treści art. 260 zd. 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej p.p.s.a., w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, postanowienie przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.
Odpłatność jest jedną z podstawowych zasad postępowania przed sądem administracyjnym, jednak w sytuacjach szczegółowo określonych przepisami reguła ta doznaje wyjątków na korzyść osób, których trudna sytuacja materialna oraz niskie dochody uniemożliwiają poniesienie kosztów sądowych w ogóle lub w pełnej wysokości. Takim wyjątkiem od zasady odpłatności jest prawo pomocy, czyli zwolnienie od kosztów sądowych, które przewidziane jest w dwóch formach: jako zwolnienie ustawowe przysługujące skarżącym w pewnych kategoriach spraw
(art. 239 pkt 1 p.p.s.a.) lub tylko pewnym podmiotom takim jak kurator strony, prokurator, Rzecznik Prawo Obywatelskich (art. 239 pkt 2 i 3 p.p.s.a.) oraz zwolnienie na wniosek.
Przedmiotowa sprawa dotyczy świadczeń z pomocy społecznej, a zatem zgodnie z art. 239 pkt 1 lit. "a" p.p.s.a. skarżący korzysta z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych. Oznacza to, że nie jest zobowiązany ponosić jakichkolwiek kosztów postępowania w sprawie. Zatem wniosek skarżącego M. W. S. o zwolnienie z tych kosztów nie mógł zostać uwzględniony, bowiem takie zwolnienie przysługuje mu z mocy prawa. Dlatego też nie był wzywany do uiszczenia wpisu od skargi i nie będzie wzywany do uiszczenia innych kosztów sądowych. Z tego powodu doszło do oddalenia wniosku w punkcie 1. niniejszego postanowienia (nie z uwagi na niezasadność żądania, ale z uwagi na brak możliwości przyznania zwolnienia osobie, która z tego zwolnienia korzysta jak skarżący).
Ustawowe zwolnienie od kosztów sądowych nie obejmuje natomiast skorzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika ustanowionego z urzędu.
W tym zakresie wniosek poddany został ocenie. Wskazane w nim okoliczności uprawniają do stwierdzenia, że sytuacja finansowa skarżącego jest na tyle trudna, iż nie jest on w stanie pokryć kosztów ustanowienia pełnomocnika we własnym zakresie. Nie posiada bowiem żadnych dochodów, oszczędności czy majątku (ruchomego lub nieruchomego). Z tego względu orzeczenie o przyznaniu pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata znajdowało swoje uzasadnienie i dlatego orzeczono w punkcie 2 postanowienia o jego przyznaniu.
Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 245 § 3 w zw. z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji.