Niedopuszczalna jest skarga złożona do sądu administracyjnego bezpośrednio od orzeczenia wydanego przez organ pierwszej instancji i to niezależnie od tego, czy strona wyczerpała, czy nie, przysługujące jej w postępowaniu administracyjnym środki zaskarżenia. Odrzucenie skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) - z przyczyn innych niż wymienione w pkt 1 - 5 tego przepisu - nastąpi zarówno w sytuacji, gdy skarga wprost dotyczy aktu lub czynności organu I instancji niepoddanych administracyjnej kontroli instancyjnej, jak i wówczas, gdy skarga dotyczy bezpośrednio orzeczenia pierwszoinstancyjnego poddanego następnie kontroli instancyjnej - czy to merytorycznej czy tylko formalnej, a więc gdy strona nie zgadzając się z aktem organu I instancji skorzystała z przysługujących jej środków zaskarżenia, sprawa stała się przedmiotem kontroli (formalnej lub merytorycznej) organu wyższej instancji, jednak strona skarży nie orzeczenie tego organu, a orzeczenie pierwszoinstancyjne.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Sędziowie sędzia NSA Stanisław Prutis, sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys (spr.), Protokolant Elżbieta Stasiewicz, po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2008 r. na rozprawie sprawy ze skargi A. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] sierpnia 2005 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji w przedmiocie przejęcia gospodarstwa rolnego p o s t a n a w i a 1. odrzucić skargę, 2. przyznać adwokatowi T. Ś. od Skarbu Państwa (kasa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku) kwotę 309,80 (trzysta dziewięć złotych osiemdziesiąt groszy) tytułem wynagrodzenia za zastępstwo prawne skarżącego wykonane na zasadzie prawa pomocy.
Decyzją z dnia [...] sierpnia 1977 r. znak [...] Naczelnik Gminy w G. przejął na własność Skarbu Państwa, w zamian za rentę, gospodarstwo rolne o powierzchni 19,73 ha położone we wsi S. gmina G. stanowiące własność O. M. wskazując, iż powodem przejęcia gospodarstwa z urzędu był niski poziom produkcji rolnej.
Powyższe rozstrzygnięcie zostało utrzymane w mocy decyzją Wojewody B. z dnia [...] września 1977 r.
W 1997 r. A. M. - syn O. M. wniósł o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Gminy w G. z dnia [...] sierpnia 1977 r., który to wniosek Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi postanowieniem z dnia [...] lipca 2005 r. znak [...] przekazał Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu w B. jako organowi właściwemu do prowadzenia postępowania w trybie nadzwyczajnym.
Postanowieniem z dnia [...] sierpnia 2005 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. wszczęło postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] sierpnia 1977 r.
Decyzją z dnia [...] sierpnia 2005 r. znak [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Gminy w G. z dnia [...] sierpnia 1977 r. w przedmiocie przejęcia na własność, w zamian za świadczenia rentowe, gospodarstwa rolnego o pow. 19, 73 ha położonego we wsi S. gm. G. stanowiącego wówczas własność O. M.
W uzasadnieniu organ wskazał, iż przejęcie nastąpiło po stwierdzeniu niskiego poziomu produkcji w gospodarstwie, co ustalono na podstawie protokołu lustracyjnego z dnia 11 grudnia 1976 r., z którego wynika, iż właścicielka nie prowadziła hodowli inwentarza, nie stosowała nawozów, zaś grunty w części były odłogowane. Opisane zaniedbania wynikały z osiągnięcia przez właścicielkę wieku emerytalnego - 71 lat. Jak wskazało SKO zgodnie z przepisem art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne (Dz. U. Nr 21, poz. 118) państwo mogło przejąć gospodarstwo wykazujące niski poziom produkcji lub zagrożone spadkiem produkcji w rozumieniu przepisów szczególnych. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa z dnia 26 marca 1968 r. w sprawie zaliczenia gospodarstw rolnych do kategorii wykazujących niski poziom produkcji wskutek zaniedbania i w sprawie ustalenia wysokości nakładów niezbędnych do przywrócenia żyzności i gruntów (Dz. U. Nr 11, poz. 58) za gospodarstwa wykazujące niski poziom produkcji uważano te, w których w ciągu ostatnich trzech lat nie wszystkie grunty wykorzystywano rolniczo, plony były niższe o co najmniej 1/3 od przeciętnych uzyskiwanych w danej wsi na podobnych glebach, a obsada inwentarza była niższa niż 0,4 sztuki przeliczeniowe na 1 ha. Dlatego, w ocenie SKO, nie istniała sprzeczność pomiędzy treścią powołanych przepisów prawa a treścią decyzji z dnia [...] sierpnia 1977 r. kwalifikująca decyzję jako nieważną w rozumieniu przepisów art. 156 § 1 pkt 2 Kpa z uwagi na rażące naruszenie prawa.
Również zdaniem organu nietrafne są zarzuty dotyczące niezapewnienia właścicielce udziału w toczącym się postępowaniu, braku jej zgody na przejęcie, jak również braku zgody A. M., czy też wydania rozstrzygnięcia na podstawie nieobowiązujących przepisów. W ocenie organu z materiału dowodowego wynika, iż udział strony był faktycznie zapewniony, decyzja została oparta na przepisach obowiązujących w dacie jej wydawania, a zgoda A. M. była zbędna z uwagi na to, że nie był wówczas właścicielem gospodarstwa.