Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Marek Leszczyński (spr.), , po rozpoznaniu w Wydziale II na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 listopada 2016 r. sprzeciwu Stowarzyszenia F. Z. w B. w likwidacji, Stowarzyszenia zwykłego Z. B. w B. oraz Fundacji T. od postanowienia referendarza sądowego z dnia 18 października 2016 r. o umorzeniu postępowania wywołanego wnioskiem stowarzyszeń oraz fundacji o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego w sprawie ze skargi Stowarzyszenia F. Z. w B., Stowarzyszenia F. Z. w B. w likwidacji, Stowarzyszenia Z. B. w B., Fundacji T. w B. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] czerwca 2014 r. Nr [...] w przedmiocie zwrotu podania p o s t a n a w i a: umorzyć postępowanie wywołane wnioskiem Stowarzyszenia F. Z. w B., Stowarzyszenia F. Z. w B. w likwidacji, Stowarzyszenia Z. B. w B. oraz Fundacji T. w B. o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego.
Stowarzyszenie zwykłe F. Z. w B., Stowarzyszenia F. Z. w B. w likwidacji, Stowarzyszenie Z. B. w B. oraz Fundacja T. w B. wniosły o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie radcy prawnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku postanowieniem z dnia 14 września 2016 r. odrzucił w/w skargę (k. 138) i postanowienie to od 30 października 2015 r. jest prawomocne. Nadto postępowania zażaleniowe oraz o wyłączenie sędziów i referendarzy sądowych w niniejszej sprawie zostały zakończone, bowiem postanowieniem NSA z dnia 27 września 2016 r. sygn. akt I OZ 959/16 oraz postanowieniem NSA z dnia 27 września 2016 r. sygn. akt I OZ 958/16 odrzucono zażalenia skarżących stowarzyszeń i fundacji (k. 283,288). W/w orzeczenia NSA są ostateczne i nie podlegają zaskarżeniu.
Postanowieniem z dnia 18 października 2016 r. referendarz sądowy, działając na podstawie art. 249a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. 2016, poz. 718 - w skrócie: "p.p.s.a."), umorzył postępowanie wywołane wnioskiem ww. stowarzyszeń oraz fundacji o przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego, argumentując, że postępowanie sądowoadministracyjne zostało prawomocnie zakończone.
Sprzeciw od powyższego postanowienia złożyły Stowarzyszenie F. Z. w B. w likwidacji, Stowarzyszenie zwykłe Z. B. w B. oraz Fundacja T. w B. reprezentowane przez R. K. żądając zwolnienia od kosztów i przyznania z urzędu bezpłatnej pomocy radcy prawnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje:
Wobec wniesienia sprzeciwu od ww. postanowienia referendarza sądowego, złożony przez Stowarzyszenie F. Z. w B. w likwidacji, Stowarzyszenie zwykłe Z. B. w B. oraz Fundacja T. w B. wniosek o przyznanie prawa pomocy podlegał rozpatrzeniu przez Sąd stosownie do treści art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w brzmieniu obowiązującym do 15 sierpnia 2015 r. - art. 2 ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r., o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2015 r., poz. 658). Stosownie zaś do art. 249a p.p.s.a., jeżeli strona cofnie wniosek lub rozpoznanie wniosku stało się zbędne, postępowanie w sprawie przyznania prawa pomocy umarza się.
Jak wynika natomiast z art. 243 § 1 p.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Zatem wniosek o przyznanie prawa pomocy jest dopuszczalny w każdym stadium postępowania sądowego, aż do zakończenia sprawy prawomocnym orzeczeniem - wyrokiem lub postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie (vide: J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Komentarz, wyd. LexisNexis, Warszawa 2006, s. 498). W niniejszej sprawie, skarga została prawomocnie odrzucona, jak również NSA odrzucił zażalenia strony skarżącej. Brak jest tym samym podstaw do rozpoznawania wniosku o przyznanie prawa pomocy po prawomocnym zakończeniu postępowania sądowoadministracyjnego. W postanowieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 października 2012 r. sygn. akt I OZ 776/12 wskazano, że przez określenie "tok postępowania", zawarte w art. 243 § 1 p.p.s.a. należy rozumieć tok postępowania sądowoadministracyjnego od chwili jego wszczęcia do prawomocnego zakończenia. Samo wystąpienie przez stronę z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy nie wstrzymuje biegu terminu do wniesienia środka zaskarżenia. Stwierdzenie prawomocności orzeczenia kończącego postępowanie oznacza, że sprawa sądowoadministracyjna nie jest już sprawą rozpoznawaną przez sąd (LEX nr 1269708).
Z tych względów postępowanie zainicjowane wnioskiem ww. stowarzyszeń i fundacji o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów i ustanowienia radcy prawnego na podstawie art. 249 a w zw. z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.) podlega umorzeniu bowiem rozpoznanie wniosku stało się zbędne, o czym orzeczono jak w sentencji.