Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku Agnieszka Dusza-Kasprzyk po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2015 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku W. K. o przyznanie prawa pomocy w sprawie z jego skargi na uchwałę Rady Miejskiej z dnia 17 września 2014 r., nr [...] w przedmiocie zmiany uchwały w sprawie uchwalenia wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych będących w posiadaniu A Sp. z o.o. na lata 2014-2015 postanawia: odmówić przyznania prawa pomocy.
Wnioskiem z dnia 26 lutego 2015 r., uzupełnionym na formularzu PPF w dniu 30 marca 2015 r. (data stempla pocztowego), skarżący W. K. zwrócił się o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, w tym wpisu sądowego od skargi w kwocie 300 zł.
W złożonym oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wnioskodawca podał, że nie posiada żadnego majątku (gospodarstwo rolne oraz maszyny rolnicze utracił na skutek egzekucji komorniczej), nie uzyskuje żadnego dochodu, nie posiada też żadnych środków "na życie", prowadzi sam gospodarstwo domowe.
Przystępując do rozpoznania wniosku wskazać należy, że zgodnie z art. 245 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 t.j.) - zwanej w dalszej części "p.p.s.a", prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym (§ 1). Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 2). Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 3).
W myśl art. 246 § 1 P.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:
1) w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;
2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Instytucja prawa pomocy stanowi jedną z gwarancji realizacji konstytucyjnej zasady prawa do sądu jako podstawowego standardu państwa prawnego. Celem tej instytucji jest zapewnienie dostępu do sądu administracyjnego osobom, którym brak środków finansowych dostęp ten uniemożliwia.
Warto również wskazać, że przytoczone powyżej przepisy stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Udzielenie stronie prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Należy podkreślić, że opłaty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienia od ponoszenia tego rodzaju danin stanowią odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 ustawy zasadniczej. Dlatego też mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli. Z ich bowiem środków pochodzą dochody budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia skarżącego z obowiązku ich ponoszenia. Z tego też względu przesłanki zastosowania tej instytucji winny być interpretowane w sposób ścisły. Pomoc finansowa ze strony państwa przysługiwać będzie jedynie podmiotom, które nie mogą - z powodów od siebie niezależnych - pozyskać środków koniecznych do prowadzenia postępowania sądowego (postanowienie NSA z dnia 16 kwietnia 2008 r., II OZ 326/08, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/cbo/query).