Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Gliwicach - Łukasz Strzępek po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2011 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi R. J. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie zwrotu wniosku w sprawie wydania zaświadczenia o statusie bezrobotnego w kwestii wniosku skarżącego o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych postanawia: oddalić wniosek o przyznanie prawa pomocy
Na druku urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy R. J. zwrócił się o zwolnienie od kosztów sądowych wskazując, że znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. W treści formularza skarżący nie podał jednak żadnych okoliczności dotyczących stanu majątkowego. Wobec tego, pismem z dnia 28 lipca 2011 r. referendarz sądowy wezwał go do uprawdopodobnienia okoliczności związanych ze swoją sytuacją materialną poprzez:
- wskazanie źródła utrzymania się poprzez określenie skąd skarżący czerpie dochody na pokrycie bieżących potrzeb,
- wskazanie miejsca, w którym wnioskodawca zamieszkuje, a w szczególności należy podać czy wskazany we wniosku adres: ul. [...] w B. jest miejscem Pana stałego pobytu i do kogo należy ten lokal.
Wezwanie to pozostało bez odpowiedzi.
Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy zważono co następuje:
Przyznanie prawa pomocy stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia przez strony kosztów związanych z postępowaniem sądowym - art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270 ze zm. - zwana dalej P.p.s.a.)
Zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych może nastąpić wobec osoby fizycznej, która wykaże że nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania sądowego bez uszczerbku w utrzymaniu swoim oraz swojej rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.).
W realiach rozpoznawanej sprawy brak jest jakichkolwiek konkretnych informacji na temat sytuacji materialnej skarżącego, co uniemożliwia obiektywną ocenę, czy jest on w stanie ponieść koszty postępowania sądowego. W konsekwencji zaś przyznanie prawa pomocy w takiej sytuacji nie wchodzi w grę.
W orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowany jest pogląd, zgodnie z którym ciężar udowodnienia trudnej sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie, która ubiega się o przyznanie tego prawa. To strona ma wykazać, że znajduje się w sytuacji, która uniemożliwia jej poniesienie pełnych kosztów postępowania. Jeżeli podane przez stronę we wniosku o przyznanie prawa pomocy okoliczności nie zostały przez nią należycie uzasadnione lub uprawdopodobnione, to sąd (bądź referendarz sądowy) na mocy art. 255 p.p.s.a. może wezwać stronę do złożenia w zakreślonym terminie dodatkowych dokumentów dotyczących jej stanu majątkowego (por. postanowienie NSA z dnia 16 grudnia 2010 r. sygn. akt II GZ 409/10 - Lex nr 743182). W rozpoznawanej sprawie R. J. nie podał żadnych informacji dotyczących zarówno źródeł utrzymania jak i składników majątku. Pomimo wezwania referendarza sądowego nie udzielił wyjaśnień w tym zakresie, co oznacza, że w istocie uniemożliwił dokonanie oceny swojej sytuacji materialnej. Skarżącemu wskazać trzeba, że nieprzypadkowo ustawodawca w art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a. posłużył się zwrotem "wykaże". Oznacza to, że na osobę ubiegającą się o przyznanie prawa pomocy został przerzucony ciężar przedstawienia swojej sytuacji materialnej w taki sposób, aby przekonać o zasadności złożonego wniosku. Instrumentem służącym wyjaśnieniu wątpliwości w tym zakresie jest wezwanie, o którym mowa w art. 255 P.p.s.a. Uzyskanie dodatkowego oświadczenia strony lub dokumentów źródłowych dotyczących jej stanu majątkowego w trybie art. 255 P.p.s.a. służy uzupełnieniu stanu wiedzy sądu o sytuacji strony (por. postanowienie NSA z dnia 28 stycznia 2009 r. sygn. akt II GZ 332/08 - System Informacji Prawniczej Lex nr 551914). Konsekwencją uchylenia się od tego obowiązku lub udzielenia niekompletnych informacji może być odmowa przyznania prawa pomocy (tak orzekł NSA w postanowieniu z dnia 30 lipca 2009 r. sygn. akt I FZ 180/09 - Lex nr 552208 i w postanowieniu z dnia 28 lipca 2009 r. sygn. akt I OZ 744/09 - Lex nr 552504).
Z powyższych względów, w oparciu o art. 245 § 1 i § 3 P.p.s.a. w zw. z art. 246 § 1 pkt 2 tej ustawy, działając na podstawie art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 P.p.s.a. w związku z § 3 tego przepisu orzeczono jak w sentencji postanowienia.