Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Gliwicach - Łukasz Strzępek po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2009 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi I. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. Nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji o przejęciu gospodarstwa rolnego na własność Skarbu Państwa w kwestii wniosku skarżącej o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych postanawia: zwolnić skarżącą od kosztów sądowych
Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z dnia 13 maja 2009 r. skarżąca I. M. została wezwana do uiszczenia wpisu od skargi w kwocie 200 zł. Na druku urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy zwróciła się o zwolnienie od kosztów sądowych, swój wniosek motywując trudną sytuacją materialną. Ze złożonych oświadczeń wynika, że jest osobą w podeszłym wieku ([...] lat) mającą na swoim utrzymaniu dwunastoletnią K. B. (wnuczkę swojej siostry, dla której ustanowiona została opiekunem prawnym). Skarżąca zamieszkuje w lokalu o pow. [...] m2. W druku formularza zadeklarowała, iż nie posiada żadnych oszczędności, papierów wartościowych ani też przedmiotów o wartości powyżej 3.000 euro. Źródłem utrzymania się wnioskodawczyni i małoletniej K. B. jest emerytura I. M. w wysokości 1201 zł oraz świadczenie na rzecz K. B. (w kwocie 658 zł), a więc łącznie w wysokości 1860 zł miesięcznie. Na skutek dodatkowego wezwania referendarza sądowego ustalono, że przeciętne, miesięczne koszty utrzymania się rodziny skarżącej wynoszą około [...] zł i składają się na nie: spłata rat dwóch pożyczek (zaciągniętych na zakup drzwi wejściowych oraz wykup mieszkania), zakup energii elektrycznej, opłaty za odprowadzanie ścieków, spłata pożyczki zaciągniętej w kasie zapomogowo - pożyczkowej. Oprócz tego skarżąca zadeklarowała, że na zakup lekarstw przeznacza około [...] miesięcznie, a na zakup opału - około [...] zł.
Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy zważono co następuje:
Odpłatność postępowania sądowego jest regułą, o czym stanowi przepis art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270 ze zm. - zwana dalej P.p.s.a.). Nie ma ona wszakże charakteru bezwzględnego, a wyjątkiem od niej jest możliwość przyznania prawa pomocy, które stosownie do treści art. 245 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi może zostać przyznane stronie w zakresie całkowitym lub częściowym.
Przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym (w omawianym przypadku polegającego na zwolnieniu od kosztów sądowych) może nastąpić wówczas, gdy osoba występująca z takim wnioskiem wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania sądowego bez uszczerbku w utrzymaniu swoim i swojej rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.).
Celem instytucji prawa pomocy jest zapewnienie prawa do sądu i możliwości obrony swoich racji podmiotom, które znajdują się w sytuacji finansowej uniemożliwiającej poniesienie kosztów z tym związanych. W istocie rzeczy jest to więc forma dofinansowania strony postępowania sądowego ze środków publicznych i przez to zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania powinno sprowadzać się wyłącznie do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w takim postępowaniu jest rzeczywiście niemożliwe (por. postanowienie NSA z 6 października 2004r., sygn. akt GZ 71/04, ONSA 2005, Nr 1, poz. 8). Zasadność wniosku strony oceniana jest w dwóch aspektach - z jednej strony uwzględnienia się wysokości obciążeń, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, a z drugiej zaś z pod uwagę brane są jej możliwości finansowe (por. postanowienie NSA z dnia 30 listopada 2005 r., sygn. akt II FZ 781/05).
Analiza okoliczności związanych z sytuacją materialną I. M. skłania do uwzględnienia złożonego wniosku i zwolnienia skarżącej od kosztów sądowych w całości.
Na względzie trzeba mieć bowiem fakt, iż skarżąca jest osobą w podeszłym wieku, co stanowi wystarczającą okoliczność, uprawdopodabniającą większe od przeciętnych potrzeby życiowe (lekarstwa). Do tego trzeba mieć na względzie, że opiekuje się osobą małoletnią, uczęszczającą do szkoły, co również wiąże się z określonymi wydatkami (zakup materiałów szkolnych, podręczników itp.). Łączny dochód uzyskiwany w rodzinie I. M. nie może być uznany za niski, w przeliczeniu na ilość członków tej rodziny, nie mniej jednak stałe miesięczne obciążenia uszczuplają go znacząco. Analiza wydatków, oparta na zgromadzonych dokumentach pozwoliła ustalić, że brak jest podstaw do zakwestionowania ich zasadności i celowości związanych z utrzymaniem się.
Z powyższych względów, w oparciu o art. 245 § 1 i § 3 P.p.s.a. w zw. z art. 246 § 1 pkt 2 tej ustawy, działając na podstawie art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 P.p.s.a. w związku z § 3 tego przepisu orzeczono jak w sentencji postanowienia