Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 13 września 2013r. na posiedzeniu niejawnym wniosku E. R. O zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata z urzędu w sprawie skargi na uchwałę Rady Miasta Krakowa z dnia 1 czerwca 2008r. Nr XLVI/568/08 w przedmiocie zasad zbywania lokali mieszkalnych stanowiących własność Gminy Miejskiej Kraków p o s t a n a w i a I. zwolnić skarżącą od kosztów sądowych, II. ustanowić dla skarżącej adwokata, którego wyznaczy Okręgowa Rada Adwokacka w K.
W dniu 4 września 2013r. skarżąca E. R. złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze swej skargi na uchwałę Rady Miasta Krakowa z dnia 11 czerwca 2008r. wydaną w przedmiocie zasad zbywania lokali mieszkalnych stanowiących własność Gminy Miejskiej Kraków.
Skarżąca domaga się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych oraz ustanowienia kwalifikowanego pełnomocnika z uwagi na bardzo niskie dochody, a co za tym idzie - brak wystarczających środków, koniecznych do uiszczenia kosztów i ustanowienia adwokata. Skarżąca wskazuje, iż jest osobą ubogą, w bardzo trudnej sytuacji materialnej. Dodaje, iż utrzymuje się jedynie z wynagrodzenia za pracę w kwocie 800 zł, nie ma majątku, korzysta z pomocy MOPS w formie dopłat do czynszu.
Zdaniem orzekającego, wniosek strony skarżącej zasługuje na uwzględnienie.
Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżąca prowadzi gospodarstwo domowe samodzielnie. Utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę w kwocie 800 zł. Ponosi koszty utrzymania w łącznej wysokości ok. 150 zł, korzysta również z pomocy MOPS. Pozostałą kwotę przeznacza na artykuły pierwszej potrzeby oraz wyżywienie.
Z akt sprawy wynika, iż skarżąca nie posiada na własność żadnych nieruchomości. Nie wykazuje we wniosku o przyznanie prawa pomocy faktu posiadania wartościowych ruchomości czy też oszczędności. Dodaje natomiast, iż koszty utrzymania gospodarstwa domowego miesięcznie wynoszą około 150 zł przy dopłacie z MOPS. Resztę pieniędzy wydaje na żywność i artykuły pierwszej potrzeby.
Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych i przyznania kwalifikowanego zastępstwa prawnego stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić należnych kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa.
Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane, gdy osoba wykaże, iż nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym - gdy wykaże, iż nie w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.
Użyte w art. 246 sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku spoczywa na wnioskodawcy.
Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach - z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.