Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2010r na posiedzeniu niejawnym wniosku K. Z. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w K. z dnia 9 września 2010r., Nr [...] w przedmiocie podjęcia postępowania p o s t a n a w i a zwolnić skarżącą od kosztów sądowych.
W dniu 5 października 2010r. skarżąca K. Z. złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie swej skargi na decyzję Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarski Wodnej w K. z dnia 9 września 2010r. wydaną w przedmiocie podjęcia postępowania.
Skarżąca domaga się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych z uwagi na niskie dochody, zły stan zdrowia i wydatki z tym związane oraz znaczne koszty prowadzenia gospodarstwa. Wskazuje, iż wraz z mężem utrzymują się jedynie z renty i emerytury w wysokości łącznie 1 834 zł. Podnosi, iż otrzymywana kwota ledwie wystarcza na opłacenie mediów i wyżywienie oraz leki. Do wniosku dołącza potwierdzenia wysokości otrzymywanych świadczeń emerytalno - rentowych.
Zdaniem orzekającego, wniosek skarżącej zasługuje na uwzględnienie.
Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżąca prowadzi gospodarstwo domowe z mężem. Źródłem utrzymania rodziny jest renta skarżącej 943 zł, oraz emerytura męża w kwocie 890 zł. Łącznie zatem dochody 2 - osobowej rodziny wynoszą 1 834 zł. Skarżąca podnosi, iż jest osobą schorowaną, mąż również pozostaje w stałym leczeniu. Wskazuje, iż wydatki na lekarstwa miesięcznie dla obojga małżonków kształtują się na poziomie 700 zł, opłata za media 300 zł.
Z oświadczenia skarżącej znajdujących się w aktach sprawy wynika także, iż posiada ona nieruchomość rolną o pow. 0,80 ha. Zamieszkuje u córki, która jednak - jak oświadcza wnioskodawczyni - prowadzi osobne gospodarstwo domowe. Skarżąca nie wykazuje faktu posiadania cennych ruchomości ani oszczędności.
Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa.
Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane osobie, która wykaże, iż nie ma jakichkolwiek dochodów do pokrycia kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym - gdy wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.
Użyte w art. 246 ustawy sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku, spoczywa na wnioskodawcy.
Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach - z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.