Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2010r na posiedzeniu niejawnym wniosku A.P. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w N. z dnia 30 listopada 2009r. Nr [....] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności orzeczenia p o s t a n a w i a zwolnić skarżącą od kosztów sądowych.
W dniu [....] marca 2010r. skarżąca A.P. złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie swej skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w N. z dnia 30 listopada 2009r. wydaną w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności orzeczenia.
Skarżąca domaga się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych z uwagi na niskie dochody, samotność, zły stan zdrowia. Wskazuje, iż jest osobą chorą, cierpi na cukrzycę, nadciśnienie serca, zwyrodnienie kręgosłupa. Utrzymuje się jedynie z emerytury. Dodaje, iż jej realne dochody stawiają ją na równi z osobami bezrobotnymi.
Zdaniem orzekającego, wniosek skarżącej zasługuje na uwzględnienie.
Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżąca prowadzi gospodarstwo domowe samodzielnie. Źródłem utrzymania rodziny jest jedynie emerytura skarżącej w kwocie [....] zł. Wnioskodawczyni wykazuje koszty utrzymania w wysokości około 450 zł oraz koszty leków związane z jej licznymi schorzeniami, przede wszystkim z koniecznością aplikowania insuliny - 350 zł. Skarżąca jest osobą samotną.
Z oświadczenia skarżącej znajdujących się w aktach sprawy wynika także, iż posiada ona 33 metrowe mieszkanie. Skarżąca nie wykazuje faktu posiadania cennych ruchomości ani oszczędności.
Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa.
Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane osobie, która wykaże, iż nie ma jakichkolwiek dochodów do pokrycia kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym - gdy wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.
Użyte w art. 246 ustawy sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku, spoczywa na wnioskodawcy.
Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach - z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.