Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2012r na posiedzeniu niejawnym wniosku G. L. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia 27 stycznia 2012r., Nr [...] w przedmiocie przywrócenia stanu gruntu do poprzedniego p o s t a n a w i a zwolnić skarżącą od kosztów sądowych.
W dniu 21 maja 2012r. skarżąca G. L. złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia 27 stycznia 2012r. wydaną w przedmiocie przywrócenia stanu gruntu do poprzedniego.
Skarżąca domaga się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych z uwagi na niskie dochody, ciężką sytuację materialną i zdrowotną. Wskazuje, iż prowadzi gospodarstwo domowe samodzielnie a jedynym źródłem dochodu jest emerytura. Skarżąca podaje, iż zamieszkuje jeszcze z córką, która sama nie posiada żadnych dochodów i pozostaje na wyłącznym utrzymaniu swoich synów. Wnioskodawczyni jest inwalidką [...] grupy z ograniczona możliwością poruszania się, wymagającą stałej opieki medycznej.
Zdaniem orzekającego, wniosek skarżącej zasługuje na uwzględnienie.
Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżąca prowadzi gospodarstwo domowe samodzielnie, a jedynym źródłem jej utrzymania jest emerytura, która wynosi 977,98 zł. Wskazuje na wydatki bieżące na utrzymanie domu oraz leki w łącznej kwocie 852 zł. Córka skarżącej, z którą zamieszkuje nie posiada żadnej renty, pozostaje na wyłącznym utrzymaniu synów.
Z oświadczenia skarżącej znajdujących się w aktach sprawy wynika, iż posiada ona dom o pow. 80 m2 wybudowany w 1911r. , posadowiony na działce o pow. 1,08 ha oraz nieruchomość rolną o pow. 0,79 ha, nie uprawianą ze względu na stan zdrowia i wiek. Skarżąca nie wykazuje faktu posiadania cennych ruchomości ani oszczędności.
Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa.
Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane osobie, która wykaże, iż nie ma jakichkolwiek dochodów do pokrycia kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym - gdy wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.
Użyte w art. 246 ustawy sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku, spoczywa na wnioskodawcy.
Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach - z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.