Straszy Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie - Agnieszka Góra po rozpoznaniu w dniu 21 września 2018r na posiedzeniu niejawnym wniosku M. i K. T. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 6 czerwca 2018r. nr. [...] w przedmiocie odmowy nakazu przywrócenia stanu wody na gruncie do stanu poprzedniego p o s t a n a w i a zwolnić skarżących od kosztów sądowych.
W dniu 10 września 2018r. skarżący złożyli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ich skargi na decyzję SKO w N. S. w przedmiocie odmowy nakazu przywrócenia stanu wody na gruncie do stanu poprzedniego .
Skarżący domagają się zwolnienia z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych z uwagi na niskie dochody, choroby, całkowite ubezwłasnowolnienie skarżącego. K. T. wskazuje, iż córka zarządza jego dochodami, wszystkie pieniądze wydawane są na leki i utrzymanie. Rodzina żyje bardzo skromnie.
Zdaniem orzekającego, wniosek skarżących zasługuje na uwzględnienie.
Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, iż skarżący prowadzą wspólnie gospodarstwo domowe - ojciec z córką. Skarżący jest osobą chorą, całkowicie ubezwłasnowolnioną przez sąd, córka M. jest jego opiekunem prawnym. Źródłem utrzymania rodziny jest dochód osiągany przez skarżącego z tytułu renty i zasiłku pielęgnacyjnego [...] zł oraz dochody córki M. w formie zasiłku dla opiekuna osoby chorej z OPS w wysokości [...] zł, wynagrodzenia za sprawowanie opieki prawnej nad ojcem [...] zł. Łączne dochody rodziny wynoszą [...] zł.
Miesięczne koszty utrzymania i zobowiązania określone zostały na kwotę [...]zł.
Z oświadczenia skarżących znajdujących się w aktach sprawy wynika, iż K. T. posiada oni [...] części domu o pow. 63 m2 i wartości [...] zł, [...] części gospodarstwa rolnego o pow. 3,99ha oraz lasu 0,38ha - grunty te są położone w terenie górzystym, niedostępnym, nieużytkowane rolniczo, natomiast M. T. jest właścicielem [...] części w/w nieruchomości.
Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc państwa dla osób, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów bez wywołania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania siebie i rodziny. Ubiegający się o taką pomoc winien więc w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania siebie i rodziny. Dopiero gdyby poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające - może zwrócić się o pomoc państwa.
Zgodnie z art. 246 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane osobie, która wykaże, iż nie ma jakichkolwiek dochodów do pokrycia kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym - gdy wykaże, iż nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku w koniecznym utrzymaniu siebie i rodziny.
Użyte w art. 246 ustawy sformułowanie "gdy osoba wykaże" oznacza, iż to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uzasadniającej przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Powołany przepis nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki pozytywne dla uwzględnienia wniosku, spoczywa na wnioskodawcy.
Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest więc formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Kluczową zaś rolę dla oceny możliwości płatniczych skarżącego ma fakt, iż zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy powinna być rozpatrywana w dwóch aspektach - z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej strony jej możliwości finansowych.