Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie Erwin Srebrny po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi K.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] 2008 r., nr [...] w przedmiocie odmowy nakazania zasypania rowu - w zakresie wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata; postanawia I. odmówić K.S. przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych, II. przyznać K.S. prawo pomocy w zakresie częściowym poprzez ustanowienie adwokata, którego wyznaczy Okręgowa Rada Adwokacka.
Wyrokiem z dnia 17 czerwca 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę K.S. na decyzję SKO. W zakreślonym terminie skarżący złożył wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku oraz na urzędowym formularzu PPF wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata. Z akt sądowych (k. nr 34) wynika również, iż skarżący w dniu 23 czerwca 2008 r. opłatę sądową w wysokości 100 zł.
Z uzasadnienia wniosku o prawo pomocy wynika, iż wnioskodawca jest rolnikiem. Jego rodzina utrzymuje się jedynie z dochodów z gospodarstwa w wysokości [...] zł miesięcznie. Wnioskodawca jest osobą schorowaną wymagającą leczenia. Ze złożonego na urzędowym formularzu oświadczenia wynika, iż we wspólnym gospodarstwie domowym skarżącego pozostaje jeszcze 5 osób, w tym 2 osoby małoletnie. Jego majątek stanowi dom o powierzchni [...] m2, stodoła, 2 obory oraz nieruchomość rolna o powierzchni [...] ha. Jako przedmioty wartościowe o wartości powyżej 3000 euro skarżący wymienił ciągnik rolniczy. Z oświadczenia wynika również, iż 2 osoby (syn i synowa) pozostające we wspólnym gospodarstwie są współwłaścicielami innego gospodarstwa o powierzchni [...] ha, którego jednak nie użytkują ze względu na pozostałych 4 współwłaścicieli. W związku z tym, że złożone na urzędowym formularzu oświadczenie okazało się nie wystarczające, co do prawidłowej oceny sytuacji finansowej oraz możliwości płatniczych wnioskodawcy wezwano skarżącego do złożenia dodatkowych dokumentów i oświadczeń. Z nadesłanych dokumentów wynika, iż gospodarstwo skarżącego liczy [...] ha przeliczeniowych, którego roczny dochód wynosi [...] zł (średnio [...] zł miesięcznie - przypis własny). Bieżące koszty związane z utrzymaniem domu z tytułu energii elektrycznej, zakupu żywności, lekarstw, pasz dla zwierząt, wydatków na szkołę małoletniego syna wynoszą około [...] zł. Wnioskodawca poinformował również, iż otrzymane w ubiegłym roku dopłaty bezpośrednie do gruntów rolnych w wysokości [...] zł zostały zajęte na poczet zaległych składek ubezpieczeniowych w KRUS.
Referendarz sądowy rozpoznając wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata stwierdził, co następuje:
Dyspozycja art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej "ppsa" statuuje w postępowaniu sądowoadministracyjnym zasadę zgodnie, z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej. Oznacza to, że każda ze stron postępowania sądowoadministracyjnego, co do zasady ponosi koszty swojego udziału w postępowaniu przed sądem administracyjnym chyba, że przepis szczególny zwalnia ją od tego obowiązku. W przedmiotowej sprawie brak jest unormowania prawnego, które zwalniało by stronę skarżącą od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania.
Zakres przyznawanego prawa pomocy określa art. 245 ppsa, stanowiąc, że prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym (§1). Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§2). Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo tylko od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§3). Wnosząc o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata, skarżący wniósł o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym - art. 245 § 2 ppsa. Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 1 ppsa przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Na stronie spoczywa ciężar wykazania, że znajduje się ona w sytuacji uprawniającej do skorzystania z prawa pomocy, zaś rozstrzygnięcie Sądu (bądź referendarza sądowego) w tej kwestii zależy od tego, co zostanie przez stronę wykazane. Udzielenie prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest formą dofinansowania z budżetu Państwa i powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście niemożliwe (por. postanowienie NSA z dnia 20 września 2005 r., sygn. akt I FZ 429/05 - niepublikowane).