Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bogusław Jażdżyk po rozpoznaniu w dniu 17 września 2018 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi G. L. i J. G. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia "[...]" w przedmiocie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji o zatwierdzeniu podziału nieruchomości na skutek sprzeciwu G. L. i J. G. od postanowień Referendarza sądowego w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie z dnia 26 lipca 2018 r., sygn. akt II SA/Ol 20/18 postanawia zmienić zaskarżone postanowienia Referendarza sądowego w ten sposób, że ustanowić wobec skarżących adwokata oraz zwolnić ich częściowo od kosztów sądowych w zakresie związanym z postępowaniem kasacyjnym. WSA/post.1 - sentencja postanowienia
Małżonkowie G. L. i J. G. po oddaleniu ich skargi złożyli wnioski o ustanowienie adwokata i częściowe zwolnienie od kosztów sądowych, w zakresie związanym z postępowaniem kasacyjnym.
Stwierdzili, że nie mają pieniędzy na zatrudnienie profesjonalnego pełnomocnika, ani na dalsze ponoszenie kosztów sądowych. Żyją na granicy ubóstwa. Ze względu na wiek (70 i 67 l.), stan zdrowia oraz mieszkanie "na kolonii" nie mają możliwości zatrudnienia i dorobienia.
Postanowieniami z dnia 26 lipca 2018 r. referendarz sądowy odmówił przyznania skarżącym prawa pomocy. W uzasadnieniu podniesiono, że skarżących nie można zaliczyć do grona osób obiektywnie pozbawionych możliwości wygospodarowania środków na koszty postępowania. Wprawdzie zadeklarowany przez nich dochód jest niski, jednak dysponują oni nie tylko domem, lecz także niewykorzystywanym zarobkowo gospodarstwem rolnym i udziałem w mieszkaniu z ogródkiem. Zdolni są też utrzymywać samochód, a poniesienie dotychczasowych kosztów sądowych w niniejszej sprawie nie przeszkodziło im zachować środki zainwestowane w akcje. Okoliczności te świadczą o posiadaniu obiektywnie rozumianej zdolności do opłacenia również wpisu od skargi kasacyjnej (100 zł) i usługi profesjonalnego pełnomocnika. Referendarz zaznaczył przy tym, że stronie, która wniosła skargę kasacyjną, należy się od organu zwrot poniesionych przez nią niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego, jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi kasacyjnej został uchylony wyrok sądu pierwszej instancji oddalający skargę (art. 203 pkt 1 p.p.s.a.).
W ustawowym terminie skarżący wnieśli sprzeciw na te postanowienia, wskazując, że nie wiadomo czy celem Referendarza sądowego było wydanie dwóch postanowień czy jednego, ponieważ sentencje postanowień dotyczą odrębnie skarżących, a ich uzasadnienie jest takie samo. Jest to o tyle istotne, że majątek małżonków się różni. W sprzeciwie zarzucono, że w zaskarżonych postanowieniach błędnie wskazano, iż obydwoje skarżący dysponują udziałem w mieszkaniu z ogródkiem, w sytuacji gdy jest to udział należący tylko do skarżącego, który należy do jego majątku odrębnego. Ponadto w ocenie skarżących Referendarz błędnie zinterpretował, że zainwestowane środki skarżących w akcje, mogłyby być przeznaczone na koszty sądowe. Skarżący podkreślili, że zostało wyraźnie wskazane, iż środki te są przeznaczone na niezbędne utrzymanie skarżącej, czyli na operację oraz okulary lecznicze. Ponadto stanowią one odrębny majątek skarżącej. W sprzeciwie strona podniosła również, że utrzymanie samochodu nie jest zbytkiem ale koniecznością życiową, wynikającą z miejsca ich zamieszkania, gdzie nie funkcjonuje żadna komunikacja. W tym kontekście zaznaczono, że auto skarżących (Polonez rocznik 2001 r.) zostało zakupione w przetargu od KW Policji. Mylne jest również w ocenie skarżących stwierdzenie zawarte w postanowieniach Referendarza, że dysponują oni domem oraz gospodarstwem rolnym, które jest niewykorzystywane zarobkowo. W sprzeciwie wskazano, że dom jest częścią gospodarstwa rolnego i wchodzi w jego skład, gospodarstwo zaś jest wykorzystywane tylko na potrzeby własne, ponieważ wynika to z jego możliwości, a ponadto "sąd nie jest uprawniony do ustalania takiego faktu." Ponadto w ocenie skarżących fakt, że koszty sądowe w przypadku uwzględnienia ich skargi kasacyjnej, zostaną zwrócone, nie może być argumentem za odmową przyznania prawa pomocy. Skarżący nie zgodzili się też ze stwierdzeniem, że sam fakt posiadania majątku pozbawia ich możliwości uzyskania prawa pomocy.