Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Krzysztof Nesteruk po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2014 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Z.K. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi M.K. i Z.K. na uchwałę Rady Miejskiej w "[...]" z dnia "[...]", nr "[...]" w przedmiocie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego postanawia odmówić zwolnienia skarżącego od kosztów sądowych.
Wraz ze skargą małżonkowie Z. i M. K. złożyli wnioski o zwolnienie od kosztów sądowych.
W uzasadnieniu swojego wniosku skarżący stwierdził, iż nie jest ich w stanie ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Prowadzi gospodarstwo domowe z żoną, która jest na emeryturze. Jego pensja w wysokości 628,43 zł netto oraz świadczenie z ZUS żony w wysokości 1734,66 zł netto to ich jedyne źródła utrzymania. Po odliczeniu kosztów utrzymania pozostaje średnio 20 zł dzienne na osobę. Są to środki, które wystarczają jedynie na zakup wyżywienia, środków czystości oraz najpotrzebniejszej odzieży. W tych okolicznościach nie jest w stanie czynić oszczędności i nie posiada sumy pozwalającej na uiszczenie kosztów sądowych. Ta sytuacja powoduje, że brak zwolnienia od kosztów sądowych uniemożliwiałby mu dochodzenia swoich praw.
Według oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach, skarżący prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną, ich jedynym majątkiem jest mieszkanie spółdzielcze o powierzchni 53,6 m2, a suma brutto wskazanych dochodów wynosi 2891 zł miesięcznie.
W rubryce nr 9 formularza skarżący wskazał, iż kwota ze sprzedaży nieruchomości "będącej przedmiotem zaskarżonej decyzji" została przeznaczona na spłatę zaległości finansowych.
W rubryce nr 11 wymienione zostały stałe miesięczne koszty utrzymania małżonków, tj.: czynsz za mieszkanie - 569,70 zł, średnie opłaty za energię elektryczną - ok. 110 zł, niezbędne lekarstwa - ok. 100 zł, telefony i komunikacja miejska - ok. 220 zł, koszty prowadzenia konta bankowego - 9,99 zł i "koszty zajętego konta rachunku bankowego - odsetki" - 92,70 zł.
Do formularza załączone zostało zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia za pracę oraz kopia decyzji o waloryzacji emerytury.
Rozpatrując wniosek zważono, co następuje:
Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późniejszymi zmianami; w skrócie: p.p.s.a.), strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. W celu zagwarantowania konstytucyjnego prawa do sądu osobom ubogim, nie będącym w stanie samodzielnie ponieść kosztów postępowania sądowego, od zasady tej wprowadzony został wyjątek polegający na możliwości przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym.
Zwolnienie osoby fizycznej od kosztów sądowych w całości lub w części, stanowiąc przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, następuje gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 w związku z art. 245 § 3 p.p.s.a.).
Z uszczerbkiem w koniecznym utrzymaniu nie można utożsamiać pogorszenia sytuacji materialnej wskutek konieczności poniesienia wydatków związanych z postępowaniem sądowym. W przepisie 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. chodzi bowiem o sytuację, w której posiadane środki są tak skromne, że uiszczenie tych wydatków spowoduje zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony w taki sposób, iż nie będzie ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych. Dlatego też przepis ten odnosi się do osób nieposiadających jakichkolwiek dochodów, osób o wyjątkowo niskich dochodach, bądź znajdujących się w szczególnie ciężkiej sytuacji. Co do zasady nie ma on więc zastosowania w stosunku do osób osiągających dochody z własnej pracy i posiadających jakikolwiek majątek, nawet jeśli koszty w toczącym się postępowaniu stanowiłyby poważną kwotę w miesięcznym budżecie rodziny. Przyznanie prawa pomocy powinno sprowadzać się do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest obiektywnie niemożliwe. A zatem strona, która dysponuje wolnym od obciążeń majątkiem oraz stałym comiesięcznym dochodem, powinna pokryć wydatki związane ze swym udziałem w postępowaniu sądowym bez pomocy państwa (por. np. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 maja 2008 r., sygn. akt II GZ 112/08, orzeczenia.nsa.gov.pl). Trzeba zwrócić uwagę na fakt, iż opłaty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienie od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli (por.: M. Niezgódka - Medek [w:]